Ωκυτοκίνη (oxytocin) - η ορμόνη τής αφοβίας, της φιλίας, τής αγκαλιάς. / Κορτιζολη - η ορμονη του φοβου, της επιθετικοτητας, της καταθλιψης. Οι θεραπευτικες δυνατοτητες της Ωκυτοκίνης.

Οι άνθρωποι έχουν δύο θεμελιώδεις συγκινήσεις: το θάρρος (δηλαδή την αφοβία) και το φόβο. Όπως και άλλοι οργανισμοί, έχουν συνήθως μια από τις δύο ακόλουθες ορμονικές απαντήσεις στα ερεθίσματα: 

Τα απειλητικά ερεθίσματα προκαλούν μια αύξηση της αδρεναλίνης και της κορτιζόλης. Τα καθησυχαστικά ερεθίσματα προκαλούν μια αύξηση της ωκυτοκίνης.

Μια άμεση απειλή προκαλεί την απάντηση πάλη-ή-φυγή που συνδέεται με την αδρεναλίνη. Η αδρεναλίνη επιταχύνει τον καρδιακό ρυθμό, την αναπνοή, ενεργοποιεί τους μυς και προωθεί την υπερ-επαγρύπνηση. Η συνεχής πίεση (περισσότερο από 15 λεπτά) αυξάνει μια άλλη ορμόνη, την κορτιζόλη. Η κορτιζόλη, μας κάνει κι αυτή υπερ-άγρυπνους, αλλά οι λειτουργίες της είναι αρκετά διαφορετικές από την προσωρινή εκτίναξη της αδρεναλίνης με σκοπό να μας απομακρύνει από τον κίνδυνο, και συχνά δυσμενείς.

Σε τέτοιες καταστάσεις συνεχούς πίεσης η κορτιζόλη παραμένει σε υψηλά επίπεδα, προκαλεί εθισμό εξουθενώνοντας τα επινεφρίδια, και αρχίζει να αποσυνθέτει σταδιακά οστά και μυς για να θρέψει το επικοινωνιακό-νευρικό σύστημα και τα ζωτικής σημασίας εσωτερικά όργανα. Μια άλλη παρενέργεια είναι ότι μας κάνει πεινασμένους, αναγκάζοντάς μας να ψάχνουμε για πολυθερμιδικά τρόφιμα.

Σήμερα, 6.000 χρόνια μετά από τη λόγω ερημοποίησης Σαχάρας-Μ.Ανατολής-Κ.Ασίας και συνεχών εντάσεων εμφάνιση των πολέμων (Raymond Kelly, Απόλεμες κοινωνίες και η αρχή τού πολέμου, Πανεπιστήμιο Μίσιγκαν / Warless societies and the origin of war, www.saharasia.org) οι μεγαλύτεροι παράγοντες διαρκούς άγχους τής πλειονότητας των ανθρώπων είναι αντικοινωνικές πιέσεις από επιθετικά, ήδη εξαντλημένα άτομα. Αντιμετωπίζουμε τις απειλές υπό μορφή πιθανής απώλειας εργασίας, πίεσης να αντέξουμε στο κυκλοφοριακό, το θόρυβο, τα τρομολαγνικά ΜΜΕ, τις δυσαρμονικές σχέσεις κ.λπ. Ο οργανισμός μας έχει δυο επιλογές: αναζήτηση στοργής ή περισσότερη κορτιζόλη. Η κορτιζόλη είναι πολύ «σκληρή» στους ανθρώπους, έτσι όλες αυτές οι απειλές γίνονται ακόμα πιο επικίνδυνες...

Ευτυχώς έχουμε έναν ενσωματωμένο μηχανισμό για τις πιέσεις, που αποτελεί τη βάση της εναλλακτικής απάντησής μας στα ερεθίσματα, μιαν άλλη ορμόνη, την ωκυτοκίνη.

Εκτός από τη λειτουργία της στη δημιουργία τρυφερών σχέσεων, τον τοκετό και τη γαλακτοπαραγωγή, η ωκυτοκίνη αντιμετωπίζει τις συνέπειες της κορτιζόλης. Αυτή η αντιαγχωτική επίδραση της ωκυτοκίνης είναι μια πρόσφατη ανακάλυψη, και πολύ συναρπαστική, επειδή δείχνει το δρόμο για καλύτερη υγεία με εξ ολοκλήρου φυσικά, ατοξικά μέσα.

Αφοβία - Ωκυτοκίνη, φέρνουν ευτυχία, γενναιοδωρία:

Αντιαγχωτική ορμόνη
Φέρνει ηρεμία
Ελαττώνει τους εθισμούς & το σύνδρομο στέρησης
Αυξάνει την ερωτική δεκτικότητα
Αισιοδοξία
Διευκολύνει την εκμάθηση
Επισκευάζει, θεραπεύει και αποκαθιστά
Επιταχύνει τη θεραπεία των τραυμάτων
Ελαττώνει την αίσθηση του πόνου
Χαμηλώνει την πίεση του αίματος, προστατεύει από τις καρδιακές παθήσεις
Μας βοηθά πάντα να είμαστε θαρραλέοι

Φόβος - Κορτιζόλη, προκαλούν εθισμό, αυτo-καταστροφή :

Επιθετικότητα
Διέγερση, ανησυχία, καταπίεση
Ενεργοποιεί τους εθισμούς
Καταστέλλει την ερωτική διάθεση
Συνδεμένη με την κατάθλιψη
Τοξική στα εγκεφαλικά κύτταρα
Αποσυνθέτει τους μυς, τα κόκαλα και τις αρθρώσεις
Αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα
Αυξάνει τον πόνο
Φράζει τις αρτηρίες, συμβάλλει στις καρδιακές παθήσεις και την υψηλή πίεση αίματος
Παχυσαρκία, διαβήτης, οστεοπόρωση

Σχεδόν όλα τα αρνητικά αποτελέσματα των πίεσεων στο σώμα και το μυαλό συσχετίζονται με τα ανυψωμένα επίπεδα κορτιζόλης.

Αυτά περιλαμβάνουν:

χρόνια ανησυχία και κατάθλιψη, συναισθηματική υπερ-αντίδραση, αρνητικότητα, αύξηση βάρους, καρδιακές παθήσεις, υψηλή πίεση αίματος και αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό.

Πολυάριθμες δραστηριότητες παράγουν ωκυτοκίνη: άσκηση, περισυλλογή, μασάζ, η φροντίδα κατοικίδιων, η συνεργασία με μια ομάδα αλληλοβοήθειας κ.ο.κ. Ακόμα μια από τις σημαντικότερες λεωφόρους για τη μείωση των πιέσεων και την αύξηση των επίπεδων ωκυτοκίνης βρίσκεται στις ήρεμες στενές σχέσεις μας. Στο βιβλίο του «Αγάπη & Επιβίωση», ο δρ Dean Ornish επισημαίνει ότι η αγάπη και η φιλικότητα είναι τόσο ισχυροί παράγοντες της υγείας, ώστε αν παράγονταν με μορφή χαπιών, οι γιατροί που δεν θα τα συνιστούσαν στους ασθενείς, θα ήταν ένοχοι κακής πρακτικής.

Μπορεί να αναρωτηθεί κανείς γιατί να μην μπορούμε να πάρουμε χάπια αυτής της χρήσιμης ορμόνης, της ωκυτοκίνης. Δυστυχώς, η ωκυτοκίνη δεν διασχίζει το φράγμα αίματος - εγκεφάλου. Πρέπει να την παράγουμε φυσικά στον εγκέφαλο για να βελτιώσουμε την προοπτική μας στη ζωή (ή να την εγχύσουμε  με  μεγάλη ακρίβεια σε μια μικροσκοπική περιοχή του εγκεφάλου με ειδικό εξοπλισμό, πράγμα όχι ιδιαίτερα πρακτικό).

Η ωκυτοκίνη θα μπορούσε να ονομαστεί «ορμόνη τής φιλίας» και «ορμόνη τής αγκαλιάς». Την παράγουμε φυσικά όταν αγαπάμε, αγαπιόμαστε, ανατρέφουμε, προσφέρουμε με αυταπάρνηση ή έχουμε στοργική επικοινωνία. Η ωκυτοκίνη δεν είναι σε καμία περίπτωση η νευροχημική ουσία πίσω από  επιθετικότητα («μήνιν», μένος, μανία) ούτε πισω απο σεξουαλική βία, που είναι αντίθετη προς την ερωτική ανταπόκριση.

Όταν επιλέγουμε να κάνουμε έρωτα αποφεύγοντας τις αγχωτικές εναλλαγές εντάσεων με το συνοδευτικό θυμό τους, τη δυσαρέσκεια και την αποθάρρυνση, και ερωτοτροπώντας ανιδιοτελώς, στοργικά και ισορροπημένα, μπορούμε να βελτιώσουμε πολύ την υγεία και την ευημερία μας. Αυτή η αλλαγή ίσως χρειαστεί χρόνο και τα αποτελέσματα έρχονται σταδιακά. Αλλά η αρμονική συνύπαρξη θα οδηγήσει σε μεγάλες βελτιώσεις σε εκπληκτικά σύντομο χρονικό διάστημα.

Δεν θα μπορούσαμε να αγαπάμε και να ερωτευόμαστε χωρίς ωκυτοκίνη. Δε θα φοβόμασταν χωρίς κορτιζόλη. Αυτές οι διαφορετικές ορμόνες παράγουν αυτές τις αντίθετες συγκινήσεις, ακριβώς όπως η αγάπη και ο φόβος προκαλούν την παραγωγή αυτών των αντίστοιχων ορμονών. Με άλλα λόγια, αυτές οι ορμόνες και η συμπεριφορά λειτουργούν κυκλικά. Αυτό σημαίνει ότι με γνώση, θέληση και επαρκή ξεκούραση μπορούμε συνειδητά να κατευθύνουμε τη συμπεριφορά μας για να παράγουμε τις ευεργετικές ορμόνες.

Η ωκυτοκίνη είναι μια μοναδική νευροχημική ουσία: όσο περισσότερη ωκυτοκίνη παράγουμε, τόσο περισσότερο το σώμα και το μυαλό μας ανταποκρίνονται σε αυτή. Τα νευρικά κύτταρα αυξάνουν τους υποδοχείς ωκυτοκίνης, καθιστώντας τους πιο ευαίσθητους στα αποτελέσματά της. Γίνεται όλο και ευκολότερο να είσαι στοργικός. Η ωκυτοκίνη είναι η νευροχημική βάση στην παροιμία «όσο περισσότερο δίνετε, τόσο περισσότερο παίρνετε». Η αφοβία, η αγάπη τείνει να αναπαράγει περισσότερη αφοβία και αγάπη, και ο φόβος τείνει να αναπαράγει περισσότερο φόβο. Εξαρτάται από μας και την αλληλοβοήθεια που δείχνουμε μεταξύ μας.

Πρόσφατα συμπεράσματα που καταδεικνύουν τη δύναμη της ωκυτοκίνης:

Η ωκυτοκίνη μειώνει το φόβο. (Huber, 2005)

Η ωκυτοκίνη επιταχύνει τη θεραπεία. Τα πληγωμένα χάμστερ θεραπεύονται δύο φορές πιο γρήγορα παρέα με ένα αδερφάκι, παρά στην απομόνωση (DeVries, 2004).

Η ωκυτοκίνη σταματά τη βουλιμία για γλυκά. (Billings, 2006).

Η ωκυτοκίνη μειώνει την αντικοινωνική συμπεριφορά. Η χορήγηση ωκυτοκίνης ομαλοποίησε την κοινωνική συμπεριφορά σε ζώα με συμπτώματα σχιζοφρένιας. (Lee, 2005)

Η ωκυτοκίνη προωθεί την υγιή κοινωνική συμπεριφορά. Η χορήγηση ωκυτοκίνης μειώνει τα συμπτώματα του αυτισμού. (Hollander, 2003)

Η ωκυτοκίνη μειώνει το στερητικό σύνδρομο των εθισμών. Όταν οι επιστήμονες τη χορήγησαν σε τρωκτικά εθισμένα στην κοκαΐνη, τη μορφίνη ή την ηρωίνη, οι αρουραίοι ελάττωναν τη δόση τους ή παρουσίαζαν λιγότερα συμπτώματα απόσυρσης. (Kovacs, 1998)

Η ωκυτοκίνη ηρεμεί. (Agren, 2002)

Η έλλειψη ωκυτοκίνης συνδέεται με την κατάθλιψη, ίσως επειδή τα υψηλά επίπεδα της ανταγωνίστριας κορτιζόλης είναι οι κύριοι ένοχοι στις διαταραχές κατάθλιψης και άγχους. (Uvnas-Moberg, 1999)

Η ωκυτοκίνη αυξάνει τη σεξουαλική δεκτικότητα, και έτσι εξηγείται γιατί ο τρυφερός ερωτικός τρόπος παραμένει ευχάριστος. (Pedersen, C.A., 2002), (Arletti, 1997)

Η ωκυτοκίνη μειώνει τα αποτελέσματα της κορτιζόλης. Τα αυξημένα επίπεδα ωκυτοκίνης στον εγκέφαλο μειώνουν τα επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα. (Legros, 2003)

Η ωκυτοκίνη αυξάνει τη μακροζωία. Η συντροφικότητα αυξάνει τη μακροζωία (Υoung, 2004).

Η ωκυτοκίνη μπορεί επίσης να εξηγήσει γιατί οι στοργικοί άνθρωποι ζουν σημαντικά περισσότερο. (Cal Tech, 1998).

άρθρο «Αγάπη και φόβος», της Marnia Robinson, στην εφημερίδα Sun

http://www.reuniting.info/science/oxytocin_revisited

http://www.tydky.org/news/news/

«Oxytocin party»

Η ωκυτοκίνη, σύμφωνα με τις τελευταίες επιστημονικές έρευνες, αποτελεί τη βασική ορμόνη που εμπλέκεται στενά στη γέννηση των ερωτικών αισθημάτων. Η ορμόνη αυτή όταν εκκρίνεται από τον υποθάλαμο του εγκεφάλου μας προκαλεί αισθήματα χαράς και ευδαιμονίας και συνεπώς συμβάλλει στην ενδυνάμωση των ερωτικών αισθημάτων ενός ζευγαριού.

Οι ειδικοί γνωρίζουν από καιρό ότι αυτή η εγκεφαλική ορμόνη όποτε εκκρίνεται παράγει αισθήματα ευεξίας και ηρεμίας στο γυναικείο σώμα: η ωκυτοκίνη απελευθερώνεται κυρίως από τις γυναίκες κατά την τελική φάση της κύησης, αφού διευκολύνει τις συσπάσεις της μήτρας κατά τη διάρκεια του τοκετού. Εκκρίνεται επίσης κατά τον θηλασμό. Ομως, πιο πρόσφατες έρευνες αποκάλυψαν τον εξίσου αποφασιστικό ρόλο της ωκυτοκίνης σε ορισμένες κοινωνικές συμπεριφορές των ζώων και κυρίως στη συναισθηματική συμπεριφορά των ανθρώπων.

Πράγματι, κάποιες από αυτές τις έρευνες αποκάλυψαν ότι η λήψη αυτής της ορμόνης συνοδεύεται πάντα από αυξημένα αισθήματα εμπιστοσύνης και ενσυναίσθησης (empathy) μεταξύ των ανθρώπων. Στην Αυστραλία μάλιστα έγιναν πειράματα βελτίωσης των προβληματικών συζυγικών σχέσεων με χορήγηση ωκυτοκίνης. «Αισθάνομαι ευτυχής, σαν να είμαι ελαφρώς μεθυσμένη, αν και δεν έχω πιει τίποτα. Δεν μπορώ να σταματήσω να χαμογελώ. Θα περιέγραφα αυτή την κατάσταση σαν μια μορφή ευεξίας», διηγείται μια γυναίκα.

Το πώς ακριβώς δρα και επηρεάζει τη συναισθηματική διάθεση των ανθρώπων η ωκυτοκίνη δεν είναι ακόμη γνωστό. Ωστόσο, παρά την άγνοια των ειδικών, αυτή η «μαγική» ορμόνη που φαίνεται να διευκολύνει τη συναισθηματική ζωή των ανθρώπων αποτελεί τον αναμφισβήτητο πρωταγωνιστή στα «oxytocin party» που πραγματοποιούνται στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ.

Και δεν υπάρχει τίποτα το αφύσικο ή ύποπτο σε αυτά τα πάρτι και στη χορήγηση αυτής της ορμόνης, αφού παράγεται από το ανθρώπινο σώμα και επομένως είναι μια απολύτως φυσική ουσία. Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζεται η γοητευτική ξανθιά Joy Norderstrom, ιδρύτρια της Joy of Romance Inc, της ιδιωτικής εταιρείας που προάγει τη συναισθηματική «επανεκπαίδευση» των ενήλικων Αμερικανών είτε μέσω ειδικών σεμιναρίων είτε με τη διοργάνωση «ερωτικών πάρτι».

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=75149

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΩΚΥΤΟΚΙΝΗΣ

Η υπάρχουσα βιβλιογραφία για την ωκυτοκίνη σε ζώα και ανθρώπους μαρτυρά αρκετούς θεραπευτικούς τομείς όπου μπορεί να αποδειχθεί ευεργετική η ωκυτοκίνη, όπως οι αγχώδεις διαταραχές (anxiety disorders) (π.χ. η κοινωνική φοβία [social phobia], η διαταραχή στρες μετά από ψυχοτραυματική εμπειρία, η διαταραχή άγχους αποχωρισμού [separation anxiety disorder]), οι διαταραχές με έντονη κοινωνική δυσλειτουργία (social dysfunction) (π.χ. ο αυτισμός, οι διαταραχές του φάσματος (spectrum) του αυτισμού, η σχιζοφρένεια), οι σεξουαλικές διαταραχές και η μεθοριακή διαταραχή προσωπικότητας (borderline personality disorder). 

Μέχρι σήμερα, κεντρικές επιδράσεις της ωκυτοκίνης στους κλινικούς πληθυσμούς έχουν αναφερθεί στον αυτισμό, στη διαταραχή στρες μετά από ψυχοτραυματική εμπειρία , στη σεξουαλική δυσλειτουργία, στη σχιζοφρένεια  και σε ένα υποσύνολο ασθενών με χρόνια δυσκοιλιότητα πασχόντων από το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (irritable bowel syndrome) .

Η τελευταία αυτή μελέτη είναι μέχρι σήμερα η πιο μακροχρόνια (διάρκειας 13 εβδομάδων) και μεγάλη μελέτη που έχει αναφέρει κεντρικές επιδράσεις της ενδορρινικής ωκυτοκίνης. Σε ένα πληθυσμό 49 γυναικών με χρόνια δυσκοιλιότητα, αν και η ωκυτοκίνη δεν διέφερε από το placebo στις μετρήσεις της δυσκοιλιότητας, εμφάνισε όντως μια τάση μείωσης του κοιλιακού πόνου, των ενοχλήσεων και της καταθλιπτικής διάθεσης.

Αξιοσημείωτες είναι επίσης μικρές αρνητικές μελέτες της ωκυτοκίνης στην ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή (obsessive-compulsive disorder) και την τριχοτιλλομανία (trichotillomania). Δεδομένων της αρχαίας προϊστορίας της ωκυτοκίνης και του γεγονότος ότι οι διαταράξεις των κοινωνικών σχέσεων αποτελούν εξέχον χαρακτηριστικό των περισσότερων μειζόνων ψυχιατρικών διαταραχών, οι οποιεσδήποτε θεραπευτικές επιδράσεις της ωκυτοκίνης πιθανότατα θα υπερβούν τα σύγχρονα διαγνωστικά όρια.

Πιο υποθετικά, η ωκυτοκίνη, ενεργώντας άμεσα στα νευρωνικά υποστρώματα της προσκόλλησης, μπορεί να είναι χρήσιμη ως «ενισχυτικό φάρμακο» (“augmentation agent”) στην ατομική ψυχοθεραπεία ή στην ψυχοθεραπεία ζεύγους (couple psychotherapy) . Οι σύνδεσμοι ανάμεσα στις ψυχοδυναμικές, αναπτυξιακές και νευροβιολογικές εννοιολογικές δομές αυξάνουν τις πιθανότητες οι ενισχυτικές της εμπιστοσύνης επιδράσεις της ωκυτοκίνης να μειώνουν τους αντανακλαστικούς, βασισμένους στον εγκέφαλο μηχανισμούς άμυνας που σχετίζονται με την αποστροφή προς την προδοσία . Οι επιδράσεις αυτές ίσως είναι ευεργετικές στην ψυχοθεραπεία, όπου οι μηχανισμοί άμυνας και η εξαρτημένη αποφυγή (conditioned avoidance) παρεμβαίνουν στις ψυχοθεραπευτικές αλλαγές . 

Η MDMA (3,4-μεθυλενοδιοξυμεθαμφεταμίνη), η οποία έχει ωκυτονινεργική δραστηριότητα, έχει μελετηθεί στο πλαίσιο αυτό. Από ευρύτερη σκοπιά, ο ρόλος της ωκυτοκίνης στο σχηματισμό των κοινωνικών αναμνήσεων και η ευεργετική της επίδραση όταν συνδυάζεται με κοινωνική υποστήριξη  μπορεί να ενισχύσει το σχεσιακό συστατικό πολλών θεραπευτικών παρεμβάσεων.

Περαιτέρω εξελίξεις όσον αφορά τις θεραπευτικές δυνατότητες της ωκυτοκίνης ίσως προκύψουν αν και όταν αναπτυχθούν φάρμακα λαμβανόμενα από το στόμα που θα έχουν ως στόχο το κεντρικό σύστημα ωκυτοκίνης. Η ωκυτοκίνη, ένα απλό πεπτίδιο, όταν χορηγείται από το στόμα ή ενδοφλεβίως, αποδομείται γρήγορα από τις πεπτιδάσες στο πλάσμα και στο έντερο. Επιπλέον, λόγω του αιματεγκεφαλικού φραγμού (blood-brain barrier), η ωκυτοκίνη στο πλάσμα διεισδύει ελάχιστα στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Έτσι, η ενδορρινική χορήγηση – ένα σχετικά ασυνήθιστο σύστημα χορήγησης στην ψυχιατρική – είναι το πλέον αξιόπιστο σύγχρονο μέσο επίτευξης αποδείξιμων κεντρικών επιδράσεων .

http://www.pitsilidis.gr/magazine_gr.asp?id=2617&category=16