Η Πραναγιάμα, είναι ένας βασικός επιστημονικός τρόπος για να επαναφορτιστούμε. Να ξαναμπούμε στην πρίζα δηλαδή και να ανεβάσουμε τα επίπεδα της ενέργειας μέσα μας. Όσο και να σας φαίνεται παράξενο, έτσι είναι τα πράγματα, πολλές φορές μάλιστα και εμείς οι ίδιοι το αντιλαμβανόμαστε και αισθανόμαστε την ανάγκη να επαναφορτιστούμε. Έρχεται η στιγμή που το νοιώθουμε και σαν αποτέλεσμα είναι έτσι διαισθητικά, να πηγαίνουμε κάπου για να ξεφύγουμε και να γεμίσουμε ενέργεια, σε ένα βουνό, στην θάλασσα, όπου η ενέργεια είναι υψηλότερη, πυκνότερη και καθαρότερη. Από την επαφή μας αυτή ξεκουραζόμαστε, ηρεμούμε και επαναφορτίζουμε κατά κάποιο τρόπο της μπαταρίες μας.
Πρέπει να θυμάστε ότι τα νεύρα μας δεν παράγουν ενέργεια. Τα καλώδια δεν είναι παρά οι αγωγοί για να διέρχεται η ηλεκτρική ενέργεια. Μέσα στο σώμα υπάρχουν κέντρα στα οποία παράγεται ενέργεια και αποθηκεύεται επίσης, σαν συσσωρευτής. Η ενέργεια λοιπόν παράγεται και αποταμιεύεται στα Τσάκρα(ενεργειακά κέντρα). Αν συμβαίνει κατάρρευση σε ένα ενεργειακό κέντρο, Τσάκρα, τότε δεν δουλεύει το ηλεκτρικό κύκλωμα στο σώμα.
Όπως ακριβώς, αν έχει καεί μία ασφάλεια στο ηλεκτρικό πίνακα του σπιτιού σας, δεν έχετε παροχή ρεύματος έτσι και το νευρικό σύστημα, δεν μπορεί να μεταφέρει την ενέργεια, τον ηλεκτρισμό στο σώμα. Πολλά άτομα αισθάνονται πως έχουν πάθει νευρική κατάρρευση, στην πραγματικότητα όμως υποφέρουν από ενεργειακή κατάρρευση, Τσάκρα brake-down. Η ενέργεια δεν έρχεται διότι κάπου υπάρχει κατάρρευση, διακοπή, στο ενεργειακό κύκλωμα του σώματος, κάποια ασφάλεια είναι off. Και στο σημείο αυτό επεμβαίνουν οι τεχνικές της Πραναγιάμα
Η πρακτική τής πραναγιάμα βοηθά κυρίως να καθαρίσουν τα «νάντις» («nadis»), σωληνοειδή κανάλια, του λεπτότερου μη ορατού σώματος, μέσω των οποίων ρέει η ενέργεια. Μέσα στο σώμα υπάρχουν πολλές χιλιάδες νάντις και τα περισσότερα απ' αυτά ξεκινούν από την περιοχή της καρδιάς και της κοιλιάς. Όπως αναφεραμε, τα δύο σπουδαιότερα νάντις είναι τα: «ίντα» και «πινγκάλα
Η πραναγιάμα διατηρεί τα νάντις σε κατάσταση καλής υγείας και επομένως εμποδίζει τη γήρανσή τους. Τα εύρωστα και μη γερασμένα νάντις ευθύνονται για την πλούσια ροή ενέργειας και η διαδικασία αυτή φέρνει τεράστιες αλλαγές στη νοητική συμπεριφορά τού γιόγκι. Η βαθύτερη αιτία αυτής της επίδρασης βασίζεται στο ότι η αναπνοή με την τεχνική της πραναγιάμα αρχίζει από τη βάση του διαφράγματος, ταυτόχρονα και στις δύο πλευρές του σώματος, κοντά στην πυελική ζώνη.
Η κατάσταση αυτή επιφέρει μεγάλη χαλάρωση στο θωρακικό διάφραγμα και στους μυς του άνω αναπνευστικού συστήματος. Είναι αποδεκτό το γεγονός πως όταν οι μυώνες του προσώπου χαλαρώσουν, μειώνουν το σφίξιμο των οργάνων αντίληψης, δηλαδή τα μάτια, τα αυτιά, τη μύτη, τη γλώσσα και το δέρμα, επομένως ελαχιστοποιούν την ένταση μέσα στον εγκέφαλο. Όταν η ένταση στον εγκέφαλο μειωθεί, ο γιόγκι απολαμβάνει συγκέντρωση, αταραξία και ειρήνη των σκέψεων.
Στο αρχαίο σανσκριτικό βιβλίο που λέγεται Χάθα Γιόγκα Πραντίπικα (Hatha Yoga Pradipika), στο δεύτερο κεφάλαιό του, αναφέρεται πολύ διεξοδικά η θεωρία και η πρακτική τής πραναγιάμα:
«Ο γιόγκι, έχοντας σταθεροποιηθεί με τις πρακτικές τής άσανα (συνειδητή σωματική άσκηση) και φέρνοντας όλες του τις αισθήσεις σε έλεγχο, θα πρέπει να ασχοληθεί με τις πρακτικές τής πραναγιάμα όπως τις έχει διδαχτεί από τον Δάσκαλό του, με την υποστήριξη μιας ήπιας αλλά θρεπτικής δίαιτας. Όταν η αναπνοή είναι ακανόνιστη, ο νους περιπλανάται, όταν όμως η αναπνοή είναι σταθερή και ο νους γίνεται σταθερός. Για την απόκτηση αυτής της σταθερότητας, ο γιόγκι πρέπει να ελέγχει την αναπνοή του. Για όσο διάστημα υπάρχει αναπνοή μέσα στο σώμα, υπάρχει και ζωή. Όταν η αναπνοή φύγει, τότε και η ζωή φεύγει. Για τον λόγο αυτόν, ρυθμίστε την αναπνοή».
Στη διάρκεια μιας καθημερινής κοινής εισπνοής, ο μέσος άνθρωπος, δέχεται περίπου 500 κυβικά εκατοστά αέρα, στη διάρκεια όπως μιας βαθιάς εισπνοής, ο αέρας αυτός μεγιστοποιείται περίπου έξι φορές, γεγονός που μεταφράζεται σε 3.000 κυβικά εκατοστά αέρα. Η ικανότητα της πρόσληψης μεγαλύτερης ή μικρότερης ποσότητας αέρα, όπως είναι λογικό, διαφέρει και εξαρτάται κυρίως από την κατάσταση της υγείας του κάθε ανθρώπου. Η πρακτική τής πραναγιάμα αυξάνει κατά πολύ την ικανότητα των πνευμόνων για πρόσληψη αέρα, κι τους επιτρέπει να φτάσουν στο ανώτερο σημείο «εξ-αερισμού» που τόσο απαραίτητα χρειάζονται.
Η τεχνική τής πραναγιάμα γίνεται με πολλούς τρόπους μεγάλης ακρίβειας. Ο ασκούμενος στη γιόγκα, εντυπωσιάζεται από τον τεράστιο αριθμό ασκήσεων που συναντά. Οι σωματικές τεχνικές (άσανα) έχουν αναπτυχθεί τόσο πολύ, ώστε μπορούν να είναι λειτουργικές για όλα τα διαφορετικά επίπεδα της ανατομίας του ανθρώπινου σώματος. Οι μυώνες, τα νεύρα, όλα τα εσωτερικά όργανα κι οι αδένες, κινούνται κι ενεργοποιούνται ώστε όλος ο οργανισμός να λειτουργεί περισσότερο αρμονικά. Το σώμα ενδυναμώνει ολιστικά.
Αντίστοιχα, οι αναπνευστικές ασκήσεις (πραναγιάμα) έχουν αναπτυχθεί κι αυτές σε στάδια και είδη, για να ανταποκρίνονται στις φυσικές, νοητικές, διανοητικές και πνευματικές απαιτήσεις, που θα συναντήσει ο κάθε ασκούμενος στην ταραχώδη καθημερινότητα της ζωής του. Οι ασκήσεις του σώματος βοηθούν στην καλύτερη λειτουργία του σώματος, ενώ οι ασκήσεις της αναπνοής βοηθούν στην αλλαγή της συμπεριφοράς και της σκέψης του ασκούμενου.
Σε σχέση με τη γιόγκα η prana μπορεί να περιγραφεί ως κάτι που ρέει συνεχώς μέσα μας, γεμίζοντας μας και κρατώντας μας ζωντανούς: είναι η ζωτικότητα. Σε αυτήν την εικόνα, τα ρεύματα της prana ρέουν από τα ενεργειακά κέντρα και διαπερνούν ολόκληρο το σώμα. Η Pranayama είναι η μέτρηση, ο έλεγχος, και η κατεύθυνση της αναπνοής, και ως εκ τούτου της ενέργειας μέσα στον οργανισμό, προκειμένου να αποκατασταθεί και να διατηρηθεί η υγεία, για να προωθηθεί η εξέλιξη.
Όταν είμαστε προβληματισμένοι, ανήσυχοι, ή συγκεχυμένοι, έχουμε περισσότερη prana έξω από ότι μέσα στο σώμα. Όταν αισθανόμαστε αδιάθετοι η ποιότητα της prana και της πυκνότητάς της μέσα στο σώμα μειώνεται. Επίσης λίγη prana στο σώμα μπορεί να εκφραστεί ως συναίσθημα στασιμότητας ή περιορισμού. Μπορεί επίσης να παρουσιαστεί ως έλλειψη κίνησης ή κινήτρου για να γίνει οτιδήποτε και όταν είμαστε απαθείς ή ακόμα και καταθλιπτικοί.
Μπορούμε να πάσχουμε από φυσικές ασθένειες όταν λείπει η prana στο σώμα. Οι Yoga Sutras αναφέρουν τις διαταραχές στην αναπνοή, οι οποίες μπορούν να λάβουν διαφορετικές μορφές. Αφ' ετέρου, όσο πιο ειρηνικότεροι και ισορροπημένοι είμαστε, τόσο λιγότερη prana είναι διασκορπισμένη έξω από το σώμα. Εάν όλη η prana είναι μέσα στο σώμα, τότε είμαστε ελεύθεροι από αυτά τα συμπτώματα.
Εάν η prana δεν βρίσκει ικανοποιητικό χώρο μέσα στο σώμα, αυτό μπορεί να συμβαίνει για μόνο ένα λόγο: αναγκάζεται να μείνει έξω, από κάτι που πραγματικά δεν ανήκει εκεί – όπως οι παρεμποδίσεις που προκαλούνται από τα σκουπίδια (αρνητικά συναισθήματα, σκέψεις, λανθασμένη διατροφή). Όταν ασκούμε την pranayama, προσπαθούμε να μειώσουμε αυτά τα σκουπίδια και να τα αντικαταστήσουμε με όλο και περισσότερη prana μέσα στο σώμα.
Η κατάσταση του νου μας συνδέεται άμεσα με την ποιότητα της prana μέσα μας. Όσο Περισσότερο ικανοποιημένος είναι ένας άνθρωπος και αισθάνεται καλύτερα, τόσο περισσότερη prana είναι μέσα του. Όσο πιο διαταραγμένος είναι ένας άνθρωπος, τόσο περισσότερη prana φεύγει και χάνεται από το σώμα του ή αν θέλετε από το ενεργειακό του πεδίο. Επειδή μπορούμε να επηρεάσουμε τη ροή της prana μέσω της ροής της αναπνοής μας, η ποιότητα της αναπνοής μας επηρεάζει την κατάσταση του νου μας και αντίστροφα.
Στη γιόγκα προσπαθούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις συνδέσεις έτσι ώστε η prana να συγκεντρώνεται και έπειτα να μπορεί ελεύθερα να ρεύει μέσα σε μας. Ένας καθορισμός της λέξης «γιόγκι» είναι: "ένας του οποίου η prana είναι όλη μέσα στο σώμα του. Στη pranayama θέλουμε να μειώσουμε το ποσό της prana έξω από το σώμα, έως ότου να μην υπάρχει καμία διαρροή προς τα έξω.
Η Prana είναι δύναμη. Οι κατάλληλες πρακτικές αναπνοής είναι τρόποι που μας τροφοδοτούν με περισσότερη prana. Όταν υπάρχει αρκετή μέσα μας έχουμε τον έλεγχο των διαδικασιών της αναπνοής και της ζωτικής δύναμης. Ακόμα και αν, στην αναπνοή, ο φρέσκος αέρας από έξω από το σώμα εισάγεται και ο μολυσμένος αέρας φεύγει, δεν είναι αρκετό, γιατί το μυστικό της pranayama είναι στο να φέρει στη συνειδητή εκδήλωση μια πανταχού παρούσα κοσμική δύναμη που υπάρχει ήδη λανθάνουσα μέσα μας, ως ιδιαίτερη έκφραση της κοσμικής ύπαρξης.
Όταν ένα άτομο επιτυγχάνει το συναίσθημα της ενότητας με το υπόλοιπο κόσμο, οι ανησυχίες του τείνουν να εξαφανιστούν. Όταν εισρέουσα αναπνοή εξουδετερώνεται ή ενώνεται με την εκρέουσα αναπνοή, τότε η τέλεια χαλάρωση και η ισορροπία των δραστηριοτήτων του σώματος πραγματοποιούνται. Στη γιόγκα, ενδιαφερόμαστε για την εξισορρόπηση των ροών των ζωτικής σημασίας δυνάμεων, κατευθύνοντας τες έπειτα στο σύστημα των chakras και μετά προς τα πάνω στο chakra της κορώνας ή του χιλιοπέταλου λωτού (sahasara). Όταν κάποιος αποκτήσει μια διαισθητική εμπειρία της υπέρτατης δύναμης και της ταυτότητάς του με αυτήν, τότε χάνει το φόβο από κάθε εξωτερική δύναμη και αναπτύσσει μια εμπιστοσύνη που είναι συμβάλλουσα στην καλύτερη διαβίωσή του.
Οτιδήποτε συμβαίνει στο νου επηρεάζει την αναπνοή, η αναπνοή γίνεται γρηγορότερη όταν διεγειρόμαστε και βαθύτερη και πιο ήρεμη όταν χαλαρώνουμε. Προκειμένου να επηρεαστεί η prana μας, πρέπει να είμαστε σε θέση να επηρεάσουμε το νου. Οι δράσεις μας ενοχλούν συχνά το νου μας, αναγκάζοντας την prana να ρέει έξω από το σώμα. Μέσω της καθημερινής πρακτικής pranayama αντιστρέφουμε αυτήν την διαδικασία, δεδομένου ότι μια αλλαγή στον τρόπο της αναπνοής επηρεάζει άμεσα το νου.
Η ιδέα της prana που υπάρχει μέσα ή πέρα από στο σώμα μπορεί να γίνει κατανοητή ως ένα σύμβολο για την κατάσταση του νου μας. Όταν ο νους είναι τόσο καθαρός όσο και το διαφανές γυαλί δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσε να ενοχλήσει το σώμα, δεν υπάρχουν πουθενά σκουπίδια. Αφ' ετέρου, εάν παρατηρούμε διστακτικότητα, δυσαρέσκεια, φόβο να κάνουμε κάτι που δεν είναι σωστό, και ούτω καθ' εξής, μπορούμε να υποθέσουμε ότι υπάρχουν παρεμποδίσεις στο σύστημα. Αυτές οι παρεμποδίσεις όχι μόνο εμφανίζονται στο φυσικό σώμα αλλά υπάρχουν ακόμη περισσότερο στο νου και στη συνείδηση. Κάθε είδος σκουπιδιών που βρίσκουμε μέσα μας παρήχθη αρχικά από την ανακριβή γνώση.
Η σύνδεση μεταξύ του νου και της αναπνοής είναι η σημαντικότερη. Οι Yoga Sutras λένε ότι όταν ασκούμε την pranayama το πέπλο σύρεται βαθμιαία μακριά από το νου και υπάρχει αυξανόμενη σαφήνεια. Το μυαλό γίνεται έτοιμο για πιο βαθεις διαλογισμούς. Κατά συνέπεια, η pranayama είναι πρώτα απ' όλα η συνειδητοποίηση της αναπνοής. Εδώ, στρέφουμε την προσοχή μας στην αναπνοή. Στην πρακτική της pranayama είναι επομένως πολύ σημαντικό να κρατηθεί ένας άγρυπνος νους, γιατί οι διαδικασίες που παρατηρούνται είναι πολύ λεπτές.
Δεν υπάρχει καμία ορατή μετακίνηση του σώματος όπως στην πρακτική των asanas και πρέπει έντονα να αισθανθούμε τη μετακίνηση της αναπνοής μέσα μας. Η μόνη δυναμική διαδικασία, είναι η αναπνοή. Ο Patanjali κάνει μερικές πρακτικές προτάσεις για την προσοχή μας στην αναπνοή. Παραδείγματος χάριν, μπορούμε να εστιάσουμε την προσοχή μας στο σημείο που η αναπνοή εισάγεται και αφήνει το σώμα, στα ρουθούνια. Είναι επίσης δυνατό να ακούμε την αναπνοή, ειδικά εάν κάνουμε έναν μικρό θόρυβο με ήπια σύσπαση στην επιγλωττίδα, μια τεχνική pranayama γνωστή ως ujjayi. Ή μπορούμε να παρακολουθήσουμε τις περιοχές του σώματος διαμέσω των οποίων ο αέρας περνά.
Ο τελικός στόχος της pranayama δεν είναι να φέρει την εισπνοή και την εκπνοή σε μια ορισμένη σχέση ή να καθιερωθεί ένα ιδιαίτερο μήκος της αναπνοής. Οι διάφορες πρακτικές της pranayama μας δίνουν πολλές διαφορετικές δυνατότητες για την αναπνοή. Όταν ακολουθούμε την αναπνοή, ο νους θα συγκεντρωθεί στις δραστηριότητες της αναπνοής. Κατ' αυτό τον τρόπο η pranayama μας προετοιμάζει για την νοητική σταθερότητα, ακινησία του διαλογισμού.
Η αναπνοή αφορά άμεσα το νου και την prana μας. Η Prana εισάγεται το σώμα τη στιγμή που υπάρχει μια θετική αλλαγή στο νου. Είναι αλήθεια ότι η κατάσταση του νου μας δεν αλλάζει με κάθε εισπνοή ή εκπνοή. Η αλλαγή εμφανίζεται κατά τη διάρκεια μιας μακριάς χρονικής περιόδου. Εάν ασκούμε τη pranayama και παρατηρήσουμε μια αλλαγή στο νου μας, μετά η prana θα εισάγεται με μεγαλύτερη άνεση μέσα στο σώμα. Η απόδειξη της αλλαγής είναι ότι όταν αλλάζει ο νους μας καταλαβαίνουμε καλύτερα τον εαυτό μας.
Χωρίς prana δεν υπάρχει ζωή. Μπορούμε να φανταστούμε ότι η prana ρέει σε μας καθώς εισπνέουμε, αλλά η prana είναι επίσης και η δύναμη πίσω από την εκπνοή. Επίσης, η prana μετασχηματίζεται στο σώμα σε διάφορες δυνάμεις, και συμπεριλαμβάνει τις διαδικασίες που εξασφαλίζουν την απελευθέρωση από ότι δεν χρειαζόμαστε πλέον. Η εκπνοή είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος των διαδικασιών αποβολών του σώματος. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την εκπνοή ως μηχανισμό απελευθέρωσης του νου από φραγμούς και με αυτόν τον τρόπο να τον οδηγήσουμε σε μεγαλύτερη σαφήνεια.
Η τεχνική της Pranayama ή της αναπνοής είναι πολύ σημαντική στη γιόγκα. Ασκείται πολλές φορές μαζί με τις asanas ή θέσεις. Στις Yoga Sutras, οι πρακτικές της pranayama και των asanas θεωρούνται η υψηλότερη μορφή καθαρισμού και αυτοπειθαρχίας για το νου και το σώμα, αντίστοιχα. Οι πρακτικές παράγουν την πραγματική φυσική αίσθηση της θερμότητας, αποκαλούμενη tapas, ή εσωτερική εξαγνιστική φωτιά. Διδάσκεται ότι αυτή η θερμότητα είναι μέρος της διαδικασίας του εξαγνισμού των nadis, ή λεπτών ενεργειακών καναλιών του σώματος. Αυτό συνεισφέρει στο να βιωθεί μια υγιεινότερη κατάσταση και επιτρέπει στο νου να αποκτήσει περισσότερη ηρεμία.
Κατά την διάρκεια της αναπνευστικής διαδικασίας εισπνέουμε, βάζουμε στο σώμα οξυγόνο, το οποίο περνά μέσα από το σώμα σαν μορφή ενέργειας που φορτίζει τα διάφορα μέρη του σώματος. Κατόπιν εκπνέουμε, βγάζουμε από το σώμα , διοξείδιο του άνθρακα και μαζί τοξικά κατάλοιπα. Με την πρακτικη της Pranayama επέρχεται ισορροπία ανάμεσα στο οξυγόνο και το διοξείδιο του άνθρακα. Απορροφώντας prana μέσω των τεχνικών της αναπνοής επιτυγχάνεται και η σύνδεση του νου, του σώματος και του πνεύματος.
Αλλά η ζωή είναι γεμάτη υπερένταση (stress). Εξ’ αιτίας της καθημερινής εργασίας, των οικογενειακών υποχρεώσεων, των οικονομικών πιέσεων, εχουμε τη τάση να αγνοούμε την αναπνοή μας, έτσι και αυτή καταλήγει να είναι ρηχή και γρήγορη. Όταν τελικά χρησιμοποιούμε μόνο ένα μέρος των πνευμόνων τότε προκύπτει η μη επαρκή οξυγόνωση που με τη σειρά της οδηγεί σε διάφορες επιπλοκές. Καρδιακές παθήσεις, προβληματικός ύπνος και κόπωση είναι μερικά από τα συμπτώματα από την ελλιπή οξυγόνωση. Επομένως η αρνητική ενέργεια της ανησυχίας και των διάφορων ‘’βασάνων’’ καταλήγουν σε λιγότερη ενέργεια μέσα στο σώμα.
Εξασκώντας βαθιά και συστηματική αναπνοή μέσω της Pranayama επαναφορτίζουμε το σώμα μας.
Συνοψιζοντας τα οφέλη της Pranayama:
Η αναπνοή είναι μια φυσική διαδικασία της ζωής μας που πολύ λίγο προσοχή δίνουμε σε αυτήν. Είναι μια αυτόνομη λειτουργία του σώματος την οποία εκτελούμε ακόμα και αν δε συγκεντρωθούμε σε αυτή.
Γιατί τότε θα έπρεπε να μάθουμε αναπνευστικές τεχνικές της yoga;
Αυτοί είναι μερικοί λόγοι που η Pranayama είναι σημαντική:
Η Pranayama μας διδάσκει το σωστό τρόπο να αναπνέουμε. Εχουμε συνηθίσει να αναπνέουμε συνήθως από το θώρακα χρησιμοποιώντας μόνο ένα μέρος των πνευμόνων, χωρίς να γνωρίζουμε ότι αυτός ο αφύσικος και ανθυγιεινός τρόπος μπορει να οδηγησει σε διάφορες επιπλοκές.
Με τις τεχνικές αναπνοής αυξάνουμε την ικανότητα των πνευμόνων, περισσότερο οξυγόνο εισρέει στον οργανισμό και έτσι εχουμε καλύτερη υγειά. Μαθαίνουμε να αναπνέουμε αργά και βαθιά – με το σωστό τρόπο.
Η Pranayama μειώνει τις τοξίνες και αλλά κατάλοιπα μέσα από το σώμα μας. Λειτουργεί σαν μέσο πρόληψης ως προς τις ασθένειες.
Η Pranayama βοήθα τη καλή λειτουργία της πέψης. Με το σωστό τρόπο αναπνοής ο μεταβολισμός και κατάσταση της υγείας μας θα αρχίσει να βελτιώνεται.
Η Pranayama αναπτύσσει την ικανότητα της συγκέντρωσης και της εστίασης. Καταπολεμά το άγχος και χαλαρώνει το σώμα. Ο έλεγχος της αναπνοής φέρνει γαληνή και ησυχία στο νου.
Η Pranayama έχει να προσφέρει ένα καλύτερο αυτοέλεγχο. Μέσα απ την συγκέντρωση χειριζόμαστε πιο αποτελεσματικά το ψυχισμό μας και τις αντιδράσεις μας. Το μυαλό μπορει να λειτουργήσει με καθαρότητα, αποφεύγοντας τις διενέξεις και τις λάθος αποφάσεις. Επιπλέον ο αυτοέλεγχος εμπεριέχει και έλεγχο στο σώμα μας.
Η Pranayama οδηγεί σε ένα πνευματικό ταξίδι μέσα από ένα χαλαρό σώμα και νου.
Ερευνα-συλλογη υλικου:
Γιαννης Δογανης / εικαστικος καλλιτεχνης, ερευνητης μη συμβατικης θεραπευτικης.
ΠΗΓΕΣ.
Hatha Yoga Pradipika. Pranayama : Ο ρυθμός – ελεγχος της Αναπνοής. Η Κοσμική Ενέργεια Πράνα. Θεωρία και Πρακτική τής Πραναγιάμα. Γιογκα, αναπνοη και συνειδηση. Πρανα και Νευρικο συστημα Πραναγιαμα και αναπνοη. Αναπνευστικες τεχνικες πραναγιαμα. Παρασυμπαθητικο νευρικο συστημα
www.yogaonline.gr
www.yogaclub.gr
περιοδικο Yoga World (Iωαννα Κουσκουρα)
www.salveo.gr
www.esoterica.gr
www.omm.gr
