Η ζωή είναι εύκολη για τον άνθρωπο που δεν ντρέπεται.
Αυτή η βουδιστική ιδέα της ντροπής πρέπει να γίνει κατανοητή, σε αντίθεση με τη χριστιανική ιδέα της ενοχής. Στα λεξικά μοιάζει να είναι συνώνυμη, αλλά δεν είναι. Η ντροπή είναι ένα εντελώς διαφορετικό φαινόμενο.
Η ενοχή επιβάλλεται πάνω σου από τους άλλους. Είναι μία συνωμοσία ανάμεσα στους πολιτικούς και τους παπάδες, για να κρατάνε την ανθρωπότητα σκλαβωμένη για πάντα.
Σου δημιουργούνε ενοχές και σου δημιουργούν το μεγάλο φόβο της αμαρτίας.
Σε κατηγορούν, σε κάνουν να φοβάσαι, δηλητηριάζουν τις ίδιες σου τις ρίζες με την ιδέα της ενοχής. Καταστρέφουν κάθε δυνατότητά σου για να χαρείς, να γελάσεις και να γιορτάσεις.
Οι κατηγορίες τους είναι τέτοιες, που το γέλιο μοιάζει να είναι αμαρτία.
Οι χριστιανοί λένε ότι ο Χριστός δε γέλασε ποτέ. Ήταν ένας χαρούμενος άνθρωπος. Ήξερε να γελά, ν’ αγαπά και του άρεσε να ζει γιορτινά. Αγαπούσε το φαγητό και το ποτό. Πρέπει να χόρευε, να αστειευόταν με τους φίλους του, με τους μαθητές του.
Δεν μπορώ να φανταστώ ότι δεν είχε χιούμορ, επειδή μου είναι αδύνατο να φανταστώ έναν πνευματικό άνθρωπο χωρίς χιούμορ. Η αίσθηση του χιούμορ είναι μία από τις θεμελιώδεις ποιότητες ενός πνευματικού ανθρώπου.
Υπάρχει ένα μυστικό. Αν μπορείς να κάνεις την ανθρωπότητα να νιώσει ένοχη, εσύ παραμένεις ο δυνατός. Ο ένοχος είναι πάντα έτοιμος να υπηρετήσει τους δυνατούς. Ο ένοχος δεν έχει αρκετό κουράγιο να είναι επαναστάτης – αυτό είναι το μυστικό.
Μόνο ένας ευτυχισμένος άνθρωπος μπορεί να είναι επαναστάτης. Οι παπάδες και πολιτικοί πρέπει να είχαν ανακαλύψει αυτό το μυστικό πριν από πολλά χρόνια, επειδή το έχουν εξασκήσει επί αιώνες και έχουν καταστρέψει όλη την ομορφιά της ανθρώπινης ψυχής.
Να θυμάσαι, όταν ο Βούδας μιλάει για ντροπή, δεν εννοεί ενοχή. Η ντροπή είναι ένα εντελώς διαφορετικό φαινόμενο. Η ενοχή επιβάλλεται από τους άλλους, ενώ η ντροπή είναι δική σου εμπειρία.
Η ντροπή είναι εσωτερική, ενώ η ενοχή είναι εξωτερική. Η ντροπή δεν έχει να κάνει με τους άλλους, αλλά έρχεται από τη δική σου κατανόηση: «Τι κάνω στον εαυτό μου; Τι κάνω στη ζωή μου; Πως τη χαραμίζω έτσι;»
Δεν έχει σχέση ούτε με χριστιανούς ούτε με ινδουιστές ούτε με μωαμεθανούς παπάδες. Έχει να κάνει με τη δική σου συνειδητότητα. Δεν έχει καμία σχέση με τους ηθικούς κανόνες της κοινωνίας. Έχει σχέση με τη συνειδητότητά σου, όχι με τη συνείδηση.
Η ενοχή είναι μέρος της συνείδησης και η συνείδηση είναι δημιουργημένη από τους άλλους.
Έχεις ινδουιστική συνείδηση, μωαμεθανική, ζαϊνιστική, αλλά η συνειδητότητα είναι απλά συνειδητότητα. Δεν υπάρχει ινδουιστική ή μωαμεθανική συνειδητότητα.
Η συνειδητότητα σε κάνει να αντιληφθείς αυτό που κάνεις στον εαυτό σου. Και όταν δεις ότι καταστρέφεις τις τρομερές σου δυνατότητες, τότε ντρέπεσαι και νιώθεις μία αγωνία, που σε βοηθά να ωριμάσεις. Για πρώτη φορά, σου δίνει το όραμα των δυνατοτήτων σου, μία στιγμιαία ματιά από τις κορυφές της ύπαρξης.
Η ενοχή απλώς λέει ότι είσαι αμαρτωλός. Το συναίσθημα της ντροπής όμως δείχνει απλά ότι δεν χρειάζεται να είσαι αμαρτωλός, αλλά ότι προορίζεσαι να γίνεις άγιος. Αν είσαι αμαρτωλός είναι μόνο και μόνο από την έλλειψη συνειδητότητάς σου. Δεν είσαι αμαρτωλός επειδή η κοινωνία ακολουθεί μία συγκεκριμένη ηθική κι εσύ δεν την ακολουθείς.
Η ενοχή όμως σου δημιουργεί διπλή προσωπικότητα. Άλλος άνθρωπος είσαι επιφανειακά και άλλος είσαι στο βάθος. Έτσι διχάζεσαι. Η ενοχή δημιουργεί σχιζοφρένεια. Και ολόκληρη η ανθρωπότητα υποφέρει από σχιζοφρένεια, για τον απλό λόγο ότι έχουμε δημιουργήσει τόσο πολλές και βαθιές ενοχές, που έχουμε χωρίσει τον άνθρωπο στα δύο.
Το ένα μέρος του είναι το κοινωνικό, το τυπικό: Πηγαίνει εκκλησία και ακολουθεί τους κανόνες, όσο είναι εφικτό. Από την πίσω πόρτα όμως, ζει μία εντελώς διαφορετική ζωή, ακριβώς αντίθετη από αυτήν που κηρύσσει.
Η ιδέα της ντροπής δεν δημιουργεί ποτέ διαμάχη μέσα σου, ποτέ δεν προκαλεί κανένα χάσμα. Αυτό δημιουργεί πρόκληση, σε προκαλεί, σου λέει:
«Σήκω, γιατί είναι δικαιώμά σου. Φτάσε στις κορυφές, είναι δικές σου. Αυτές οι κορυφές είναι το σπίτι σου. Τι κάνεις σ’ αυτές τις κοιλάδες; Γιατί συνωστίζεσαι με τα ζώα; Μπορείς να πετάξεις. Έχεις φτερά!»
Η ενοχή κατηγορεί αυτό που είναι λάθος σ’ εσένα. Η ιδέα της ντροπής σε κάνει να αντιληφθείς αυτό που είναι εφικτό. Η ενοχή συνεχίζει να σε φέρνει συνεχώς στο παρελθόν ξανά και ξανά. Η ιδέα της ντροπής σε φέρνει στο μέλλον, απελευθερώνει τις ενέργειές σου. Είναι εντελώς διαφορετικό.
Και ο Βούδας λέει: Η ζωή είναι εύκολη για τον άνθρωπο που δεν νιώθει ντροπή…
