Η λογική κινείται στα άκρα – η ζωή ποτέ. Μ’ αυτόν τον τρόπο, η λογική χάνει τη ζωή. Η λογική έχει την τάση να καταλήγει σε συμπεράσματα. Η ζωή δε συμπεραίνει ποτέ.
Η ζωή δεν έχει κανένα συμπέρασμα. Συνεχίζεται και συνεχίζεται, χωρίς κανένα συμπέρασμα. Είναι χωρίς αρχή και χωρίς τέλος. Βρίσκεται πάντοτε στη μέση, βρίσκεται πάντοτε στο παρόν. Μ΄αυτόν τον τρόπο, ο λογικός νους νεκρώνεται σιγά- σιγά. Μη συμπεραίνεις. Ζήσε χωρίς να συμπεραίνεις. Αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος να ζεις, επειδή τότε ζεις στη μέση και η μέση είναι η ισορροπία.
Η ζωή είναι μια ισορροπία ανάμεσα στα αντίθετα. Ποτέ δε φτάνει σε ένα τέλος. Η ισορροπία συνεχίζεται και συνεχίζεται. Είναι αιώνια. Ο άνθρωπος που κατανοεί, δεν καταλήγει ποτέ σε κανένα συμπέρασμα – δεν μπορεί. Όταν η ίδια η ζωή είναι μη συμπερασματική, πως μπορεί ο σοφός να είναι συμπερασματικός; Αν ζητήσεις οποιεσδήποτε συμπερασματικές απαντήσεις από τον Λάο Τσου, θα γελάσει. Θα πει πως είσαι ανόητος. Εκείνος ζει σύμφωνα με τη ζωή και η πιο βασική διαπίστωση, αν ζεις σύμφωνα με τη ζωή, είναι η ισορροπία. Ποτέ μην κινείσαι σε ένα ακρο. Ποτέ μην προσκολλάσαι σε έναν πόλο. Τότε θα χάσεις τη ισορροπία σου.
Άκουσα ότι δύο υπουργοί είχαν διαπράξει ένα σοβαρό αδίκημα και η ποινή ήταν ο θάνατος. Ο βασιλιάς αγαπούσε τους υπουργούς του και αποφάσισε να τους δώσει μια ευκαιρία να ζήσουν. Είπε: «Ανάμεσα σε δύο λόφους, πάνω από μια μεγάλη κοιλάδα, θε τεντωθεί ένα σχοινί. Αν μπορέσουν και περπατήσουν πάνω του και να φτάσουν στην άλλη πλευρά, θα τους συγχωρήσω.»
Αυτό ήταν σχεδόν ανέφικτο. Ήταν ανέφικτο, επειδή οι άνθρωποι δεν είχαν περπατήσει ποτέ πριν πάνω σε τεντωμένο σχοινί, πόσο μ’ άλλον σε ένα σχοινί ανάμεσα σε δύο λόφους, πάνω από μεγάλη κοιλάδα. Θάνατος παντού! Και το να περπατήσει κανείς πάνω σε τεντωμένο σχοινί, είναι σπουδαία τέχνη, πρέπει κανείς να τη μάθει, χρειάζεται μεγάλη άσκηση. Και οι άνθρωποι δεν είχαν ονειρευτεί ποτέ τους ότι θα μπορούσαν να γίνουν σχοινοβάτες!
Ο ένας από τους δύο δε μπορούσε να κοιμηθεί. Όλη νύχτα προσευχόταν στο Θεό να τον βοηθήσει. Το πρωί, δεν είχε καμία διάθεση να πιει το τσάι του. Ήρθε στον τόπο όπου επρόκειτο να συμβεί το γεγονός. Είχε συγκεντρωθεί εκεί ολόκληρη η πρωτεύουσα.
Ο άλλος ήξερε καλά ότι δε γνώριζε τίποτα από σχοινοβασία, ότι δε μπορούσε να γίνει τίποτα κι ότι ήταν σχεδόν βέβαιο ότι επρόκειτο να πεθάνει, οπότε γιατί επιπλέον να χάσει τον ύπνο του;
Κοιμήθηκε. Το πρωί, ήπιε το τσάι του και περπατώντας ήρεμα, ήρθε στον τόπο. Ο άλλος έτρεμε, ήταν ανήσυχος, εκείνος όμως ήταν ήσυχος και ήρεμος, ξέροντας καλά ότι επρόκειτο να πεθάνει κι αφού ήταν βέβαιο, γιατί να σκοτίζεται; Τουλάχιστον μπορούσε να πεθάνει σιωπηλά.
Άρχισε να περπατάει πάνω στο σχοινί και - θαύμα θαυμάτων! Περπάτησε!
Κανένας δε μπορούσε να το πιστέψει! Ούτε οι σχοινοβάτες που είχαν έρθει να παρακολουθήσουν, δε μπορύσαν να το πιστέψουν! Ήταν δύσκολο ακόμη και για εκείνους. Η απόσταση ήταν πολύ μεγάλη και ο κίνδυνος ήταν πολύ μεγάλος. Ένα λανθασμένο βήμα, λίγο να γείρεις προς τα αριστερά ή προς τα δεξιά...κι έχεις φύγει.
Λίγη ανισορροπία και ο θάνατος σε περιμένει σε κάθε βήμα. Όμως ο άνθρωπος περπάτησε. Και περπάτησε τόσο ήρεμα, όσο ήρεμα θα περπατούσε αν έκανε έναν πρωινό περίπατο. Έφτασε στην άλλη μεριά του λόφου. Εκεί στεκόταν ο δεύτερος άνθρωπος. Έτρεμε, ίδρωνε. Του είπε: «Σε παρακαλώ, πες μου τι έκανες. Πως περπάτησες;»
Ο πρώτος του είπε: «Δύσκολο να πω, επειδή δεν ξέρω το πώς. Εγώ ξέρω μόνο ένα πράγμα. Μ’ αυτόν τον τρόπο περπατούσα όλη μου τη ζωή. Εγώ δεν είμαι σχοινοβάτης, αλλά τώρα ξέρω πως είμαι, επειδή αυτός είναι ο τρόπος. Όλη μου τη ζωή έζησα ισορροπημένα. Ποτέ δεν πήγαινα στα άκρα. Ή, αν γείρω προς τα αριστερά, τότε αμέσως ισορροπώ γέρνοντας προς τα δεξιά. Δεν έκανα κάτι διαφορετικό. Αυτό όμως εσένα δε θα σε βοηθήσει, επειδή δεν είναι κάτι που μπορείς να μάθεις ξαφνικά. Αν ζεις μ’ αυτόν τον τρόπο, τη βρίσκεις τη δεξιοτεχνία.»
Να θυμάσαι τη λέξη «δεξιοτεχνία». Δίνω έμφαση σ’ αυτήν. Τι είναι η «δεξιοτεχνία;»
Η δεξιοτεχνία είναι η ουσία πολλών λαθών, δοκιμών και λαθών. Κάτι μεγαλώνει μέσα σου και από τη στιγμή που το γνωρίσεις, μπορείς να το ξεχάσεις – το έχεις για πάντα. Δε χρειάζεται να το θυμάσαι. Αν χρειάζεται να το θυμάσαι, δεν είναι ακόμη δική σου δεξιοτεχνία, είναι απλώς κάτι μέσα στο νου. Αν είναι δική σου δεξιοτεχνία, πηγαίνει μέσα στο αίμα, μέσα στα κόκαλα, μέσα στο ίδιο το μεδούλι, μέσα στο ίδιο το είναι. Τότε μπορείς να το ξεχάσεις.
Ένας Λάο Τσου δε χρειάζεται να θυμάται πως πρέπει να περπατήσει, πως πρέπει να είναι. Δεν είναι άσκηση. Από τη στιγμή που γνωρίζεις, γνωρίζεις. Μπορείς να ξεχάσεις, μπορείς απλώς να το βγάλεις από το νου. Θα το ακολουθείς όμως, θα το ακολουθείς χωρίς να το σκέφτεσαι. Η δεξιοτεχνία δεν είναι ούτε επιστήμη ούτε τέχνη. Είναι ένα ζωντανό βίωμα. Κι αυτή είναι η μεγαλύτερη τέχνη ή η μεγαλύτερη επιστήμη – η επιστήμη της ζωής ή η τέχνη της ζωής.
Πρέπει να περπατήσεις στη ζωή – και να δεις πως πέφτεις.
Πρέπει να παρατηρήσεις τον εαυτό σου και να δεις πως ξεστρατίζεις. Και ο νους θα επιμείνει να πάει μέχρι τα άκρα. Όποτε αισθάνεσαι μια ανισορροπία, ισορρόπησε την αμέσως με το να κινηθείς στο άλλο άκρο.
Ο νους είναι είτε δεξιός – κινείται μόνο προς τα δεξιά και ποτέ προς τα αριστερά. – είτε είναι αριστερός - κινείται μόνο προς τα αριστερά και ποτέ προς τα δεξιά. Κι έχω συναντήσει ένα πολύ περίεργο φαινόμενο: Μερικές φορές, ο νους γίνεται κεντρώος – παραμένει στη μέση, αλλά είναι τόσο φανατικός για το κέντρο, όσο είναι οι άλλοι για το δεξιά και το αριστερά. Αυτός ο άνθρωπος όμως δεν είναι στο κέντρο, επειδή ο άνθρωπος που βρίσκεται στο κέντρο, δεν είναι ποτέ φανατικός. Μόνο οι εξτρεμιστές, μόνο οι άνθρωποι των άκρων είναι φανατικοί. Προσκολλώνται σε μια συγκεκριμένη θέση. Και η μέση δεν είναι θέση, είναι μια συνεχής ανάκτηση της ισορροπίας.
Προσπάθησε να καταλάβεις. Αυτή είναι η πιο σημαντική αίσθηση που μπορεί να σου δώσει το Τάο. Η μέση δεν είναι μια παγιωμένη κατάσταση, είναι μια συνεχής αλλαγή κίνησης. Έτσι, δε μπορείς να είσαι στη μέση όπως ο άνθρωπος που μπορεί να είναι στ’ αριστερά ή στα δεξιά.
Δεν μπορείς να προσκολληθείς στη μέση. Εκείνος που θέλει να είναι στη μέση, θα πρέπει να γέρνει συνεχώς προς τα δεξιά και προς τα’ αριστερά. Άλλοτε θα βλέπεις πως είναι αριστερός και άλλοτε θα βλέπεις – κοίταξέ τον – πως έχει γίνει δεξιός. Πρέπει να περπατάει σαν σχοινοβάτης, Μόνο ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο άκρα, ισορροπώντας συνεχώς, διαρκώς, είναι στη μέση.
Η μέση είναι κάτι ζωντανό. Δεν είναι ένα παγιωμένο και νεκρό σημείο, που το πετυχαίνεις για πάντα, όχι. Πρέπει να το πετυχαίνεις ξανά και ξανά, από τη μια στιγμή στην άλλη. Παρατήρησε ένα σχοινοβάτη – είναι εμπειρία.
Τι κάνει; Δεν είναι στατικός, δεν στέκεται απλώς στη μέση, διαφορετικά θα έπεφτε. Δεν είναι στατικός ούτε για μια στιγμή. Είναι δυναμικός, μια συνεχής αλλαγή, μια ρευστότητα, όμως η ρευστότητα έχει ένα κέντρο ισορροπίας. Άλλοτε κινείται προς τ’ αριστερά, άλλοτε προς τα δεξιά. Είναι πολύ αντιφατικός, δεν είναι σταθερός. Αν ζητάς σταθερότητα, θα πέσει και θα πεθάνει..
Οποιαδήποτε στατική θέση, σκοτώνει. Το να είσαι στατικός, σημαίνει ότι πεθαίνεις και πεθαίνεις χωρίς λόγο. Όχι, δεν μπορεί να παραμείνει στη μέση. Για να παραμένει στη μέση, πρέπει να κινείται συνεχώς και να ισορροπεί. Κάθε στιγμή, η ζωή αλλάζει. Πως μπορείς εσύ να παραμείνεις παγιωμένος; Κάθε στιγμή, το κάθε τι αλλάζει, τίποτα δεν είναι στατικό.
Λέει ο Ηράκλειτος: Δεν μπορείς να περάσεις δύο φορές από το ίδιο ποτάμι. Μέχρι να φτάσεις να περάσεις το ποτάμι δύο φορές, το ποτάμι έχει αλλάξει. Και δεν έχει αλλάξει μόνο το ποτάμι, έχεις αλλάξει κι εσύ. Πώς μπορείς να περάσεις δύο φορές το ίδιο ποτάμι; Ούτε το ποτάμι παραμένει το ίδιο, ούτε κι εσύ.
Τίποτα δεν παραμένει το ίδιο. Η ομοιότητα είναι ψευδαίσθηση. Η ρευστότητα είναι πραγματική. Μέσα σε ένα κόσμο που αλλάζει συνεχώς, μέσα σε ένα τόσο ζωντανό κόσμο, που πάλλεται από ζωή, αν κολλήσεις σε μία θέση, είσαι νεκρός, ψάχνεις να αυτοκτονήσεις.
Η ισορροπία είναι ζωή.
Η ζωή δεν είναι ξεκάθαρη σαν τη σκέψη. Η σκέψη είναι γραμμική, η ζωή είναι μια τρέλα.
OSHO: « Γη και Ουρανός – ομιλίες πάνω στο ‘Τάο Τε Τσινγκ’ του Λάο Τσου»
