Θρησκεια, μια αυτοσυντηρούμενη επικίνδυνη πλάνη.

Νευροβιολογια :

η ηθικότητα είναι 'πάγια καλωδιωμένη' (hardwired) στους εγκεφάλους μας.


Η θρησκεία κατέχει μια περίεργη θέση στον κόσμο σήμερα. Παρόλο που η θρησκευτική πίστη είναι πιο δυνατή από ποτέ, οι θρησκείες βρίσκονται υπό επίθεση καθημερινά, αμφισβητούμενες απ'την επιστήμη και τη σκέψη του διαφωτισμού όπως ποτέ στο παρελθόν.

Κριτικοί όπως ο Richard Dawkins πιστεύουν πως πρόκειται για μια αυταπάτη, μια αυτοσυντηρούμενη επικίνδυνη πλάνη. Είναι ένας απ'τους πολλούς σκεπτόμενους ανθρώπους που προκαλούν την παραδοσιακή εικόνα της θρησκείας ως «πηγή ηθικής».

Αντιθέτως υποστηρίζουν πως η θρησκεία παρέχει τα μέσα για τη δικαιολόγηση ανήθικων πράξεων. Οι ιδέες τους ενισχύθηκαν τα τελευταία χρόνια από νευροβιολογικές ενδείξεις ότι η ηθικότητα δύναται να είναι 'πάγια καλωδιωμένη' (hardwired) στους εγκεφάλους μας.

Φαίνεται πως είμαστε γεννημένοι με την αίσθηση διαχωρισμού του «σωστού» απ'το «λάθος», και όση θρησκευτική κατήχηση κι αν δεχθούμε δεν θ'αλλάξει τα βασικά μας ηθικά πιστεύω.

Πολλοί βιολόγοι βέβαια δεν πείθονται από τόσο ακραίες απόψεις. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια έντονη δραστηριότητα από ερευνητές που επιθυμούν να μελετήσουν τα αποτελέσματα της θρησκείας πάνω στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Είναι ένα ιδιαίτερα δύσκολο πεδίο για την επιστήμη, αν και σιγά σιγά γίνονται οι πρώτες προσπάθειες ν'αποσαφηνιστεί πώς εξελίχθηκε η θρησκεία, ποιός ήταν/είναι ο ρόλος της, και αν πραγματικά μπορεί να μας μετατρέψει σε ηθικά (ή ανήθικα!) όντα.

Κάποια συμπεράσματα που βγαίνουν διαβάζοντας το άρθρο της Helen Phillips:

Αντί η θρησκεία να είναι πηγή ηθικής ή ανηθικότητας, ορισμένοι ερευνητές πλέον πιστεύουν πως η ηθικότητα και οι θρησκεία είναι δύο [διαφορετικές] βαθιά ριζωμένες πτυχές της ανθρώπινης φύσης.

Η θρησκεία μπορεί να είναι απλά ένα μετα-προϊόν άλλων πνευματικών διεργασιών και δεν έχει να κάνει τίποτα με την ηθικότητα. Πολλοί άθεοι τα καταφέρνουν μια χαρά να είναι «καλοί» χωρίς Θεό και οι θρησκευόμενοι δεν είναι απαραίτητα πιο ικανοί στο να ακολουθούν τους δικούς τους ηθικούς κανόνες απ'τους μη θρησκευόμενους.

Η μαζική πίστη σε θεούς είναι πρωταρχικά μια αντίδραση στον φόβο και το άγχος σε περιπτώσεις οικονομικής ανασφάλειας και δεν έχει μια βαθιά νευροβιολογική, γενετική ή άλλη βάση.

Οι ανθρωποκτονίες από υπερβολικό θρησκευτικό ζήλο συμβαίνουν σε μεγαλύτερο βαθμό σε κοινωνίες που έχουν θρησκείες με ιδιαίτερα έντονο το δυϊκό στοιχείο (καλό-κακό, θεός-διάβολος, κλπ). Αντίθετα κοινωνίες που έχουν ασαφείς ή αδύναμες έννοιες για το κακό («δαίμονα») είναι θρησκευτικά λιγότερο φονταμενταλιστικές.

Με άλλα λόγια: οι θεοί παίζουν το ρόλο τους, αλλά οι επιπτώσεις τους είναι αρκετά σύνθετες.
Υπάρχουν διάφορες μορφές θρησκευτικότητας: intrinsic, extrinsic, quest...

Η θρησκεία προάγει μια καθολική συνεργασιμότητα ανάμεσα στους ανθρώπους. Κυρίως επηρεάζει [θετικά] τη μεγαλοψυχία, την εμπιστοσύνη, και την κρίση για δίκαιη τιμωρία.
Η θρησκεία δεν είναι απαραίτητη για την ηθικότητα, αλλά και δεν την επηρεάζει πάντα αρνητικά.

Οι άνθρωποι είναι 'πάγια καλωδιωμένοι' να είναι ηθικοί και συνεργάσιμοι (ως κοινωνικά όντα) και η θρησκεία βοηθά στον ορισμό της φύσης και του σκοπού μιας ηθικής συμπεριφοράς. Επίσης επηρεάζει σε σχέση με ποιούς θέλουμε να συνεργαστούμε.

Και η θρησκεία και η ηθική είναι εξελικτικές προσαρμογές. Η ηθική δεν πηγάζει από την θρησκεία όπως πολλοί υποστηρίζουν. Εξελίχθηκαν ξεχωριστά ίσως υπό την επιρροή των ίδιων «πλαστικών δυνάμεων» του ανθρώπινου κοινωνικού περιβάλλοντος.

Όταν οι πρόγονοί μας κατάφεραν να εξελίξουν ανώτερα εγκεφαλικά χαρακτηριστικά όπως τη γλώσσα (εργαλείο επικοινωνίας par excellence) και την θεωρία του μυαλού (την ικανότητα να καταλαβαίνουν τι σκέφτονται οι άλλοι), άρχισε να διαμορφώνεται και η έννοια της «φήμης» στην κοινωνική ομάδα. Η φήμη ενός προσώπου επηρεάζεται άμεσα, με τη σειρά της, από την ηθική-θρησκευτική του θέση μέσα στην κοινωνία.

Οι θρησκευτικές πρακτικές είναι απαραίτητες για την ομαδική συνοχή και υπόκεινται σ'αυτήν. Η θρησκευτικότητα και η ηθικότητα μάλλον συν-εξελίχθηκαν ως μέσα προαγωγής της κοινωνικής συνοχής.

Ανεξάρτητα αν πιστεύουμε ή όχι, στην αρχιτεκτονική του εγκεφάλου μας υπάρχουν οι δομές που μας κάνουν να έχουμε συναίσθηση των γεγονότων όταν πιάνουμε τον εαυτό μας να κάνει μια «κακή» πράξη. Οι άθεοι δεν είναι περισσότερο ανήθικοι απ'τους θρησκευόμενους.

Πλέον είμαστε σαφώς πιο ατομιστές σε σχέση με τους προγόνους μας. Μπορούμε να είμαστε ηθικοί χωρίς την θρησκεία (το φόβητρο ότι κάποιος από πάνω μας κοιτάει). Η σύγχρονη κοινωνία έχει εξελίξει νέα εργαλεία «κοινωνικού ελέγχου» (ικανούς νόμους, αποτελεσματικές αστυνομικές δυνάμεις, κάμερες κλειστού κυκλώματος, κλπ) κάνοντας την ανάγκη για θρησκεία λιγότερο έντονη.

Μολαταύτα, η θρησκεία παίζει ακόμα το ρόλο της στο να γαλβανίζει τα άτομα μιας κοινωνίας. Τα περισσότερα θρησκευτικά συναισθήματα είναι αποκομμένα απ'το «εγώ» μας (είναι self-less), κάτι που κάνει τη θρησκεία το ιδανικό μέσο για την «εξύψωσή» μας πέρα απ'τις ατομικές μας προτεραιότητες, ίσως προς ένα πανανθρώπινο καλό.

Η θρησκεία έχει την ικανότητα να ενδυναμώνει τις ηθικές μας αξίες και να συνεργάζεται με την υπάρχουσα hardwired ηθική μας πυξίδα. Απ'την άλλη, μπορεί να δικαιολογήσει ανήθικες πράξεις προς αυτούς που δεν συνερίζονται τις δικές μας ιδέες. Όπως και να'χει το πράγμα, η θρησκεία συνεχίζει να παίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του κοινωνικού ανθρώπου ακόμα και σήμερα.

Η ηθική είναι όπως η γραμματική στη γλώσσα. Η ικανότητά μας για ηθική σκέψη είναι το ίδιο εγγενής με την ικανότητά μας να κατανοούμε τη σημασία της γραμματικής, ανεξάρτητα απ'τη γλώσσα που μιλάμε. Κάθε κουλτούρα και γενιά μαθαίνει να ερμηνεύει την «ηθική γραμματική» κάπως διαφορετικά, αλλά οι βασικοί κανόνες είναι 'πάγια καλωδιωμένοι' στη βιολογία του εγκεφάλου.

Οι ηθικές αποφάσεις παίρνονται ενστικτωδώς, όχι συνειδητά ή ορθολογικά.
Τα ηθικά διλήμματα ενεργοποιούν παράλληλα περιοχές του εγκεφάλου για συναισθήματα όπως φόβο, ενοχή, και περηφάνεια, αποδεικνύοντας την καταλυτική σημασία των συναισθημάτων στην ηθική. Άλλες περιοχές, υπεύθυνες για ενσυναίσθηση και απόδοση σημασίας στις προθέσεις, είναι εξίσου σημαντικές.

New Scientist
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ : http://freeneuron.blogspot.com/

 

Ολοι αποτελούμε μέρος ενός απέραντου ονείρου./ Πυθαγορας

Ο Εύτιμος Είπε:
- Κατά την παραμονή μου στην Ινδία έζησα για πολλά χρόνια κοντά στους γυμνοσοφιστές, άγιους άντρες που, έχοντας απαρνηθεί τα εγκόσμια, ζουν στα δάση και τρέφονται με καρπούς, ρίζες και νερό. Αντί να αρρωστήσουν εξαιτίας αυτής της διατροφής, ισχυροποιούνται και αποκτούν μια ανίκητη εσωτερική δύναμη. Ισχυρίζονται ότι, από τη στιγμή που σταματούν να τρώνε κρέας ζώων, ο νους τους αποκτά μεγαλύτερη διαύγεια και δεκτικότητα στο φως που προέρχεται από το Είναι τους. Το κρέας, δηλώνουν, θολώνει το νου.

Από την άλλη, γνώρισα στην πόλη Βαρανάσι, στις όχθες του Γαγγη, του ιερού ποταμού των Ινδών, έναν άντρα διαφορετικό από όσους έχω γνωρίσει έως σήμερα. Σ'εκείνον οφείλεται στην πραγματικότητα η πλήρης μεταμόρφωση μου, σε σημείο που, παρότι έχω επίγνωση της αγριότητας που επικρατεί γύρω μας, μου είναι αδύνατο να συνεχίσω να ζω από το θάνατο αθώων ζώων.

- Τι κηρύσσει αυτός ο άγιος άνθρωπος; ρώτησε γλυκά η Θεανώ.
- Για να σας απαντήσω λεπτομερώς, θα χρειαζόμουν την προσοχή σας επί πολλές μέρες, ωστόσο, ακολουθώντας τον ειρμό της παρούσας συζήτησης, μπορώ να σας πω ότι κηρύσσει τη συμπόνια προς όλα τα πλάσματα. Για να φτάσει κανείς στην πνευματική ειρήνη, λέει, δεν αρκεί να αποσυρθεί στη μοναξιά των δασών και να αφοσιωθεί στις ασκητικές πρακτικές.

Ο ίδιος ήταν για πολλά χρόνια ένθερμος αναχωρητής, ώσπου αναγνώρισε την ανάγκη να βρει ενα δρόμο πιο ισορροπημένο, κυρίως για να αποτελέσει παράδειγμα για τους περισσότερους ανθρώπους. Χωρίς συμπόνια δεν μπορεί να υπάρξει απελευθέρωση, επαναλαμβάνει διαρκώς, καθώς η συμπόνια που πηγάζει ενστικτωδώς από την καρδιά μας μας επιτρέπει να αντιληφθούμε, χωρίς να χρειάζονται μεγάλες εικασίες, ότι όλοι αποτελούμε μέρος ενός απέραντου ονείρου από το οποίο πρέπει να ξυπνήσουμε, ξεκινώντας από την κάθαρση του σώματος και του νου μας.

Πυθαγόρας, Ο Γιος της Σιωπής.
Benigno Morilla

Πηγη: http://searchingformeaning-sevastiana.blogspot.com/