Η δελφινοθεραπεία είναι ένα νέο σχετικά πρόγραμμα αποκατάστασης ατόμων με νοητικές και κινητικές δυσκολίες, το οποίο χρησιμοποιεί φυσικά μέσα: νερό, κολύμπι, κίνηση, επαφή, ήχος, παιχνίδι και εκμεταλλεύεται τις κοινές ιδιότητες ανθρώπου - δελφινιού: επικοινωνία - άγγιγμα.
Όπως όλα τα προγράμματα έτσι και η δελφινοθεραπεία είναι εξατομικευμένη στις δυνατότητες και τις ανάγκες κάθε παιδιού.
Βασίζεται σε τρεις αποδεδειγμένες ιδιότητες των δελφινιών οι οποίες είναι:
Cavitation (σπηλαιώσεις): Έντονα ηχητικά κύματα προκαλούν εναλλασσόμενες περιοχές συμπίεσης και διαστολής στο νερό με αποτέλεσμα να δημιουργούνται φυσαλίδες ανά εκκατομυριοστό του μέτρου. Αυτές προσκρούουν δυναμικά στο ανθρώπινο σώμα αυξάνοντας την θερμοκρασία και εξομαλύνοντας τον μυικό τόνο. Με την πρόσκρουση δημιουργούνται κοιλότητες στις κυτταρικές μεμβράνες και έτσι αυξάνεται η διαπερατότητά τους σε ορμόνες που συμβάλλουν στην μείωση της σπαστικότητας.
Echolocation- Sonophoresis: Οι υπέρηχοι του δελφινιού (Sonar) υπερκαλύπτουν τους διαγνωστικούς και θεραπευτικούς υπέρηχους που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος με τα μηχανήματα. [Ο θεραπευτικός υπέρηχος έχει μια μέση τιμή στα 2 W/cm2, ενώ ο υπέρηχος του δελφινιού έχει ένταση 8,3 W/cm2].
Interaction (αλληλεπίδραση): Αποτελέσματα ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος σε δείγμα 40 ατόμων κατά την διάρκεια συνεύρεσης τους με δελφίνια έδειξαν ότι:
α) Στο 80% (32 άτομα) παρατηρήθηκε 4 Ηz μείωση της επικρατούσας μυικής συχνότητας.
β) Στο 75% (30 άτομα) παρατηρήθηκε απόκλιση φάσης μεταξύ των δύο ημισφαιρίων.
γ) Στο 60% (24 άτομα) παρατηρήθηκε κανονικοποίηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας).
[Παρατηρήθηκε ότι η εγκεφαλική δραστηριότητα σε κάποιες στιγμές της συνεύρεσης με το δελφίνι είναι παρόμοια με αυτή κατά την φάση της αναισθησίας].
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ – ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
- Επηρεάζεται η δραστηριότητα των νευροδιαβιβαστών.
- Ενισχύεται το ανοσοποιητικό σύστημα.
- Μειώνεται η εγκεφαλική δραστηριότητα.
- Συγχρονίζεται η δραστηριότητα των εγκεφαλικών ημισφαιρίων.
- Αυξάνεται η μεταφορά και η διαπερατότητα των ορμονών δια των κυτταρικών μεμβρανών.
- Παρατηρούνται ηλεκτροχημικές αλλαγές στην κυτταρική μεμβράνη.
- Επηρεάζεται η εισροή ιόντων Na, Ca και η εκροή ιόντων Κ στον μετασυναπτικό νευρώνα.
- Διεγείρονται ποικίλα ψυχοσωματικά μοτίβα.
To Πρόγραμμα δελφινοθεραπείας διαχωρίζεται σε 2 μέρη:
α) Θεραπεία έξω από το νερό που περιλαμβάνει:
- Αξιολόγηση.
- Κινησιοθεραπεία.
- Λογοθεραπεία.
- Εργοθεραπεία.
- Προετοιμασία για την είσοδο στο νερό και την συνεύρεση με το δελφίνι.
β) Θεραπεία μέσα στο νερό που περιλαμβάνει:
- Κινησιοθεραπεία και θεραπευτική κολύμβηση.
- Επαφή με το δελφίνι.
- Κολύμπι με το δελφίνι.
- Επικοινωνία ( εκμάθηση σινιάλων καθοδήγησης).
Βασικά κριτήρια επιλογής για την συμμετοχή σε πρόγραμμα δελφινοθεραπείας:
Τα παιδιά πρέπει να έχουν:
- Ηλικία 4-13 χρόνων.
- Κάποιες ικανότητες αντίδρασης στο φως, χρώμα, ήλιο.
- Κάποιες δυνατότητες εκμάθησης.
- Να έχουν άνεση στο υδάτινο περιβάλλον.
Ενδεικτικά, ως προς την ομάδα-στόχο, μέχρι το 2003 στο πρόγραμμα δελφινοθεραπείας στο Κέντρο Dolphin assisted therapy του Key Largo, στο Miami της Florida συμμετείχαν:
Διάγνωση: Αριθμός Παιδιών
Εγκεφαλική παράλυση: 473
Αυτισμός: 461
Σύνδρομο Down: 319
Καθυστέρηση Ανάπτυξης: 256
Τραυματικές Διαταραχές: 166
Διαταραχές λόγου-ομιλίας: 91
Νοητική καθυστέρηση: 43
Μικροκεφαλία: 43
Επιληψία: 25
Υδροκεφαλία: 16
Δυσπραξία: 16
Απραξία: 14
Χανδόλιας Κων/νος
Φυσικοθεραπευτής NDT-SI
Halliwick Instructor
Dolphin Αssisted Τherapy (Δελφινοθεραπεία)
Τελευταία υπάρχει ένα σημαντικό ενδιαφέρον απέναντι σε αυτούς που κολυμπάνε με τα δελφίνια και μετά την εμπειρία τους αυτή βρίσκονται αλλαγμένοι. Μερικοί μάλιστα θεωρούν την εμπειρία αυτή ώς "θεραπεία". Προς το παρόν, φαίνεται να υπάρχουν πολλοί τομείς στους οποίους το δελφίνι επιδρά άμεσα στον ανθρώπο, όπως η επίδραση τους σε άτομα που είναι άρρωστα. Μια άλλη περίπτωση είναι μέσω της ικανότητας τους παραγωγής υπερήχων και μια άλλη έχει να κάνει με τον τρόπο αναπνοής τους. Στις δύο πρώτες περιπτώσεις θα αναφερθούμε αναλυτικά στα επόμενα κεφάλαια και κυρίως θα εξετάσουμε τη γενική επίδραση που ασκούν πάνω στη ψυχολογία του ανθρώπου.
Πάρα πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από διάφορες σοβαρές αρρώστιες, από κατάθλιψη μέχρι AIDS και καρκίνο, έχουν αναφέρει σημαντικές αλλαγές, κυρίως στο συναισθηματικό επίπεδο, μετά την επαφή τους με τα δελφίνια. Για πολλούς, η επαφή αυτή τους βοηθάει στο να απελευθερώσουν τα συναισθήματα τους και να ζήσουν έστω και για ένα μόνο λεπτό τη χαρά. Αλλά αυτό το λεπτό μπορεί να έχει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Σε αντίθεση με αυτούς που θα εκφράσουν συναισθήματα χαράς, άλλοι μπορεί να ξεσπάσουν σε κλάμματα. Ακόμα και αν μόνο παρακολουθούν ή ακούνε δελφίνια στο video ή την τηλεόραση, μπορεί να είναι αρκετό για να τους προκαλέσει τέτοιου είδους συναισθήματα. Για κάποιο λόγο, που θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε παρακάτω, τα δελφίνια έχουν την ιδιότητα να εκμαιεύουν συναισθήματα που κρύβουμε βαθιά μεσα μας.
Η φυσική ικανότητα του δελφινιού να παράγει υπερήχους, τώρα αρχίζει να γίνεται γνωστή στους ερευνητές. Αυτή η ικανότητα είναι ανάλογη με το υπερηχογράφημα που χρησιμοποιούμε σήμερα στα νοσοκομεία για να εξετάσουμε τομείς στη μήτρα και να διαγνώσουμε κάποια αρρώστεια. Υποθέτουμε ότι με κάποιο παρόμοιο τρόπο το δελφίνι ανιχνεύει το σώμα και το "είναι" μας. Οταν ένας άνθρωπος βρίσκεται στο νερό μαζί με ένα δελφίνι, μπορεί πραγματικά να νιώσει τον εαυτό του να εξετάζεται ακούγοντας τα διάφορα κλικς γύρω του. Αυτοί οι ήχοι δεν είναι απλοί και στεγνοί παρά κρύβουν μέσα τους συναίσθημα και νόημα. Είναι το μέσο επικοινωνίας τους. Μέσω των ήχων αυτών τα δελφίνια μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους σε απόσταση μέχρι και οχτώ μιλίων
ΜΕΘΟΔΟΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΔΕΛΦΙΝΙΩΝ
Στο κεφάλαιο αυτό θα αναφερθούμε σε ορισμένες επιστημονικές μεθόδους που υποστηρίζουν την αλληλεπίδραση της σχέσεως άνθρωπος-δελφίνι. Η έρευνα κυρίως έχει αφοσιωθεί στην επίτευξη καινούργιων μεθόδων και θεραπευτικών αγωγών και στην δημιουργία μέσων και μηχανημάτων για να βοηθήσει το είδος μας απέναντι σε μια υγιή εξέλιξη για το μέλλον. Ελπίζουμε μέσα από την ανάπτυξη της τεχνολογίας και τη βελτίωση των μέσων ερευνών πάνω στο χώρο αυτό να οδηγηθούμε σε νέες τεχνικές , οι οποίες θα είναι η αρχή για μια σειρά μαθημάτων στο αποκαλούμενο Κ12 επίπεδο, που θα ενθαρύνουν τον νέο κόσμο να συμμετέχει στα προγράμματα κολύμβησης με δελφίνια, να δεχτεί την ιδέα ότι τα δελφίνια είναι νοήμοντα όντα και τελικά να οδηγηθεί στην αυτοίαση μέσω αυτής της πολύτιμης επαφής.
Για το σκοπό αυτό έχουν δημιουργηθεί πάρα πολλοί οργανισμοί και ινστιντούτα, τα οποία πραγματικά έχουν αφιερώσει χρόνια έρευνας και προσπάθειας να αποδείξουν στον υπόλοιπο κόσμο ότι πέρα από τα γνωστά όρια της ιατρικής και των φαρμάκων και πέρα από το άγχος και την πίεση της καθημερινότητας, κάπου κοντά μας μας περιμένει να γνωρίσουμε έναν πολύ διαφορετικό μα και τόσο γνώριμο κόσμο.
Θεωρείται ότι η επαφή με τα δελφίνια παρέχει έναν μεγάλο αριθμό από θετικές, ψυχοσωματικές επιδράσεις για τους ανθρώπους συμπεριλαμβανομένων γυναικών σε ενδιαφέρουσα, ανθρώπων που πάσχουν από κατάθλιψη, νοητικά καθυστερημένων ατόμων, παράλυτων , ατόμων με καρκίνο, AIDS και άλλες παθήσεις. Αυτό δεν αποκλείει φυσικά τα υγιή άτομα, ανεξάρτητα ηλικίας και φύλου. Πολλοί πιστεύουν επίσης ότι το ηχοεντοπιστικό σύστημα και οι υπέρηχοι που παράγει το δελφίνι προκαλούν αλλαγές στη δομή των κυτάρρων και στους σωματικούς ιστούς. Υποστηρίζουν επίσης ότι τα ηχητικά κύματα που παράγει το δελφίνι κατά την επικοινωνία του, προκαλούν αλλαγές στα κύματα του εγκεφάλου του ακροατή και ενισχύουν την διαδικασία της θεραπείας.
Ο σκοπός της έρευνας είναι να εξετάσουμε την διαδικασία αλλαγής στην εγκεφαλική δράση των ατόμων που συμμετέχουν στα προγράμματα επαφής με τα δελφίνια και τελικά στον σχεδιασμό και την τελειοποίηση μιας μεθόδου ελέγχου των ακουστικών και υπερηχητικών σημάτων στα οποία είναι εκτεθημένα τα άτομα κατά τη διάρκεια της επαφής. Απότερος σκοπός της έρευνας αυτής είναι η συσχέτιση των αποτελεσμάτων της ψυχολογικής κατάστασης του πειραματιζόμενου ατόμου με τους παραγόμενους ήχους. Οι μέθοδοι που θα ακολουθηθούν είναι σε γενικές γραμμές αναλύσεις των ηλεκτροεγκεφαλογραφημάτων (EEG) μετά από την επαφή με τα δελφίνια.
Αναφορικά παραθέτουμε μερικές από τις μεθόδους οι οποίες αποδίδονται με τη βοήθεια κομπιούτερ: νευρολογικές αναλύσεις, τηλεμετρικός έλεγχος των βιοανιχνευτικών κυμάτων, παλμικές και αισθητικές αντιχήσεις και έλεγχος των ορμονών του πλάσματος σε σχέση με την ανακούφιση του πόνου. Επιπρόσθετα, ένα τριδιάστατο γράφημα στο κομπιούτερ που σχεδιάστηκε για την παρουσίαση ενός υδάτινου περιβάλλοντος στο οποίο συζεί ο άνθρωπος με το δελφίνι.
Αναλυτικά θα αναφερθούμε στη μέθοδο του EEG, στις αναλύσεις του, τα γραφήματα και στα αποτελέσματα που εκρέουν από την όλη διαδικασία. Θα γνωρίσουμε από κοντά τις τεχνικές που χρησιμοποιούν πολλοί ερευνητές όπως στο πρόγραμμα ΑΡΙΟΝ, που έχει ως έδρα την Γερμανία. Επίσης θα δούμε τεχνικές που ξεπερνάνε τα καθιερωμένα και που μόνο με τη δύναμη της σκέψης μπορούμε να υλοποιήσουμε, όπως αυτή του David E.Black. Θα γνωρίσουμε πραγματικές μαρτυρίες ανθρώπων που μέσα από τα πειράματα αυτά βρήκαν μια τρομερή αλλαγή στη ζωή τους αλλά και περιγραφές από την πλευρά των επιστημόνων και της επίδρασης που άσκησαν τα δελφίνια στο έργο τους και την προσωπική τους ζωή.
Η επιστήμη θέλει τους ερευνητές της στυγνούς επαγγελματίες χωρίς να επιτρέπουν στο συναίσθημα να παρεμβάλλεται στη δουλειά τους. Αυτό όμως είναι δύσκολο, αν όχι ακατόρθωτο, να διατηρηθεί όταν έχεις να συνεργαστείς με κάποια ζωντανή ύπαρξη και μάλιστα κάποια σαν το δελφίνι. Η διαδικασία προκαλεί συναισθήματα ευτυχίας με το να το κοιτάς, πόσο παραπάνω με το να έρχεσαι σε άμεση επαφή μαζί του. Αλλωστε, προς απάντηση σε εκείνους που ακολουθούν την πρώτη μέθοδο, λογικά θα έχουμε καλύτερα αποτελέσματα αν μπορέσουμε να εκμηδενίσουμε τις διαφορές στις συνθήκες του τεχνικού περιβάλλοντος σε σχέση με το φυσικό τους. Κάτι τέτοιο ακολούθησαν και οι προαναφερόμενοι επιστήμονες και όπως θα δούμε τα αποτελέσματα ήταν πραγματικά εκπληκτικά.
EEG-ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ
Ενας από τους πιο αξιόλογους οργανισμούς που συναντήσαμε κατά τη διάρκεια της έρευνας μας και μια βασική πηγή των πληροφοριών μας, είναι το Aqua Thought Foundation, του οποίου ιδρυτής είναι ο David Cole ή αλλιώς Dr.Dolphin! Ο οργανισμός αυτός ήταν από τους πρώτους που χρησιμοποίησε το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG). Η έρευνα γύρω από τη νευρολογική θεωρία, οδήγησε στη δημιουργία του MindSet, ενός χαμηλού κόστους νευρο-ηλεκτροεγκεφαλογράφου που έφερε την πρόοδο στο χώρο τέτοιου είδους αναλύσεων.
Σκοπός του οργανισμού είναι:
Να προδιορίσει τις φαινομενολογικές επιδράσεις της επαφής με τα δελφίνια, πάνω στον άνθρωπο.
Να κατανοήσει γιατί και πώς τα δελφίνια προκαλούν τέτοιες αλλαγές στον άνθρωπο.
Να διαμορφώσει μια μεθοδολογία ηλεκτρονικής αναπαραγωγής των επιδράσεων του δελφινιού για παγκόσμια χρήση.
Το AquaThought διεξάγει μια εκτεταμένη προσπάθεια συλλογής ηλεκτροεγκεφαλικων δεδομένων από διάφορες πειραματικές ομάδες. Συχνά δεν υπάρχουν κατάλληλες μέθοδοι συλλογής δεδομένων και πρέπει να εφευρεθούν. Πολλές από τις ηλεκτροεγκεφαλικές εξετάσεις λαμβάνουν χώρα στις τρείς από τις τέσσερις διαθέσιμες πηγές που διατίθονται στον Αμερικανικό χώρο.
Στη διαδικασία που περιέχεται στη διαμόρφωση των διαφόρων ηλεκτροεγκεφαλικών δοκιμών, ακολουθούνται κατά κανόνα τα εξής :
Συλλογή βασικών δεδομένων. Αυτό γίνεται σε κολυμβητικούς χώρους που είναι βέβαια αναγκαίο για την επαφή
Τοποθέτηση του εθελοντή σε άμεση επαφή με το δελφίνι. Αυτό συμπεριλαμβάνει την κατάδυση, το άγγιγμα, την ελεύθερη κολύμβηση και τέλος το παιχνίδι
Συλλογή των μετα-επαφής δεδομένων. Αυτό γίνεται επίσης στους χώρους κολύμβησης αμέσως μετά την επαφή.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Παρόλο που δεν έχουν ολοκληρωθεί όλες οι αναλύσεις των δεδομένων,μερικά συμπεράσματα αξίζει να σημειωθούν και να αναλυθούν. Παρατηρείται μια περιόδος συγχρονισμού των ημισφαιρίων (τα κύματα του εγκεφάλου εναρμονίζονται και στα δύο ημισφαίρια στην ίδια συχνότητα και στην ίδια φάση ) κάτι που θεωρείται νευρολογικά ασυνήθιστο. Τα στατιστικά που ακολουθούν είναι αντιπροσωπευτικά άρρωστων και υγιεινών υποκειμένων, ανεξαρτήτου φύλου, ηλικίας και φυσικής κατάστασης.
Βασικές μετρήσεις στο κυρίαρχο ΒΗΤΑ 92%
Μετρήσεις μετά την επαφή στο κυρίαρχο ΑΛΦΑ 81%
Μετρήσεις μετά την επαφή στο κυρίαρχο ΘΗΤΑ 10%
Μετρήσεις μετά την επαφή στο κυρίαρχο ΒΗΤΑ 9%
Ημισφαιρικός συγχρονισμός μετά την επαφή 75%
Για να κατανοήσουμε τα τελευταία αποτελέσματα της έρευνας, είναι απαραίτητο να εξετάσουμε με πιο τρόπο αυτά τα νευρολογικά δεδομένα μπορούν να συνδιαστούν με τα καταγραφόμενα αποτελέσματα. Ο επηρεαζόμενος ΑΛΦΑ νευρώνας, όπως αναφέρει η ψυχονευροανοσιολογία, μπορεί να είναι υπεύθυνος για την τόνωση του ανοσιοποιητικού μας συστήματος. Αυτό υποδεικνύεται σαν μια λειτουργική υπόθεση ως εναλλακτική θεραπεία κατά του καρκίνου.
Αλλά μια τόσο απλή απάντηση σε ένα τόσο φλέγον ζήτημα δεν θα μπορούσε να δωθεί και ειδικά από τους επιστήμονες. Περαιτέρω μελέτη επάνω στα νευρολογικά δεδομένα μπορεί να αποκαλύψει μια εντελώς καινούργια πορεία στην επιστήμη. Με την προσθήκη των ηλεκτροεγκεφαλικών δεδομένων, τώρα είμαστε ικανοί να προσδιορίσουμε τις συγκεκριμένες ανατομικές δομές που επηρεάζονται από την επαφή με τα δελφίνια.
ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΚΑΙ AΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΕG MΕΘΟΔΟΥ
Αφού αναλύσαμε το ηλεκτρεγκεφαλογράφημα, θα δούμε τα αποτελέσματα που απορρέουν από την αλληλεπίδραση του ανθρώπου με τα δελφίνια. Μερικές από τις επιδράσεις περιλαμβάνουν τη σημαντική βελτίωση στις αντιδράσεις αντίληψης των νοητικά καθηστερημένων παιδιών και ανακούφιση του πόνου σε ανθρώπους που πάσχουν από σκλήρηνση κατά πλάκας από τρείς ώρες εώς τέσσερις ημέρες. Οι αναλύσεις μετά το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG) υποδεικνύουν ότι εκτός από την αύξηση της συχνότητας του αριστερού ημισφαιρίου και την αύξηση της δράσης των χαμηλών κυμάτων Αλφα και Θήτα που αναλύσαμε παραπάνω έχουμε τις εξής αλλαγές:
Τελευταίες έρευνες πάνω στις επιδράσεις των κορτικοστεροιδών, έδειξαν μια σημαντική μείωση στο πλάσμα και στην cerebrospinal ενδορφίνη και στη ACTH. Επίσης, σε μια μελέτη πάνω στις επιδράσεις των εθιστικών ουσιών, στα EEG πρότυπα βρέθηκε ότι τα ναρκωτικά μειώνουν το συγχρονισμό της δράσης του αριστερού με το δεξί τμήματος του εγκεφάλου. Ο συγχρονισμός αυτός πιστεύεται ότι οφείλεται σε έκρειση ενδορφίνης. Τέτοιου είδους ενέργεια που να ελευθερώνει ενδορφίνη μπρεί να εξηγεί και την ανακούφιση του πόνου κατά και μετά την επαφή με τα δελφίνια. Οταν ερευνάται σε αυτιστικά παιδιά, η αναλογία της συνθετικής ACTH δείχνει να βελτιώνει την ποιότητα και τη ποσότητα των κοινωνικών τους αντιδράσεων σε κοινά, γνωστά πειράματα. Συνδιασμένη με την παραγωγή ενδορφίνης από το POMC PRECURSOR θα μπορούσε επίσης να παραχτεί ACTH, η οποία θα προωθούσε ένα μηχανισμό για την παρατήρηση της βελτίωσης στην διανοητική ικανότητα των παράλυτων παιδιών. Παρακάτω θα αναφέρουμε και άλλες επιδράσεις στον άνθρωπο από την επαφή με τα δελφίνια. Πρώτα όμως θα ήταν καλό να αναφερθούμε και σε άλλες μεθόδους θεραπείας όπως αυτή του προγράμματος APION.
ΑΡΙΟΝ
Τα Κανάρια νησιά δεν είναι ελκυστικά μόνο για τους τουρίστες αλλά και για τα κοιτώδη. Μέχρι σήμερα, 22 είδη από 4 οικογένειες έχουν εντοπιστεί στα νερά τους. Λίγες αναφορές έχουν γίνει μέχρι σήμερα για την παρακολούθηση των κοιτωδών με πλοία, αλλά η αυξανόμενη σημασία αυτής της επιχείρισης θέτει πολλά ερωτήματα για τον ρόλο του δελφινιού απέναντι στον άνθρωπο και αντίθετα. Από τη μια, παρακολουθώντας τα κοιτώδη και κολυμπώντας μαζί τους βλέπουμε να γίνεται ένα δυναμικό μέσο για την ανύψωση της ευσυνειδισίας του ανθρώπου απέναντι στη φύση και τις ανάγκες της και από την άλλη, οι άνθρωποι που παρακολουθούν τα κοιτώδη πρέπει να είναι πολύ προσεχτικοί για να μην διαταράξουν με τις ενέργειες τους αυτό που θεωρητικά καλείτε δικό τους έδαφος. Ενας συμβιβασμός πρέπει να βρεθεί μεταξύ των αναγκών των δελφινιών και της επιθυμίας των ανθρώπων να έρθουν σε επαφή μαζί τους. ( IFAW, TETHYS AND EUROPE CONSERVATION, 1995).
Σε συνεργασία με το πρόγραμμα προστασίας για τα δελφίνια ΑΡΙΟΝ, νέες μέθοδοι παρακολούθησης των δελφινιών προσφέρονται στους ενδιαφερόμενους. Δύο μικρά καράβια αναζητούνε τα κοιτώδη στο περιβάλλον τους . Μια επιφυλακτική προσέγγιση πρέπει να πραγματοποιηθεί, διατηρώντας το σεβασμό απέναντι στα κοίτη π.χ. τα δελφίνια θα αποφασίσουν για την ένταση και διάρκεια της επαφής. Ο χρυσός κανόνας που πρέπει να ακολουθηθεί είναι: Εμείς είμαστε απλά φιλοξενούμενοι στη θάλασσα.
Για να διαφωτίσουν τις βιολογικές και ψυχολογικές παραμέτρους της παρακολούθησης και της κολύμβησης με τα κοιτώδη κάνανε μια εκτεταμένη μελέτη που διέρκεσε τέσσερις μήνες (Σεπτ.-Δεκ. 1995). Σκοπός της έρευνας αυτής ήταν η συλλογή συστηματικών δεδομένων αναφορικά με την παρουσία των δελφινιών και τις αντιδράσεις τους απέναντι στις βάρκες και στους κολυμβητές που εισδύουν στο νερό. Επίσης θέλανε να μάθουνε εαν υπήρξαν αλλαγές στη συμπεριφορά των ατόμων που πήραν μέρος στο πρόγραμμα και ποιές ήταν αυτές.
Τα υλικά και οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν είναι οι εξής: Για τη συλλογή των δεδομένων συμπεριφοράς, οι βάρκες που συμμετείχαν έγιναν πλατφόρμες παρακολούθησης. Αυτές είναι βάρκες χωρητικότητας έξη με οχτώ ατόμων. Στην περίπτωση που εντοπιστεί μια τοποθεσία (με τη βοήθεια μιας πυξίδας), την μαρκάρουμε. Το βάθος υπολογίζεται με τη χρήση ενός Ισπανικού χάρτη. Επίσης καταμετρήτε ο αριθμός των κοιτωδών στο μέγιστο δυνατό, ο σχηματισμός του κοπαδιού και η κατεύθυνση ή διεύθυνση την οποία ακολουθούν. Κάθε τρία λεπτά μετριώταν η κατάσταση της συμπεριφοράς των κοιτωδών δηλαδή εάν πλησίαζαν τη βάρκα και πότε, πότε αυξομειωνόταν η ταχύτητα τους και ποιά η θέση τους σε σχέση με τη βάρκα.
Οταν οι άνθρωποι μπαίναν στο νερό, παίρναμε καινούργιες μετρήσεις για τη συμπεριφορά των δελφινιών. Εδώ επίσης καταμετρήθηκαν οι αποστάσεις, οι κινήσεις και ο αριθμός των ατόμων των δελφινιών που συμμετείχαν στην επαφή. Παράλληλα, στο στάδιο αυτό έγιναν και υποβρύχιες καταμετρήσεις των αντιδράσεων.
Οι φωτογραφίες πάρθηκαν με μηχανή Canon T90 εξοπλισμένες με 50mm σε 70-120mm φακό. Ειδικά για τις υποβρύχιες φωτογραφίες ο 50mm φακός προσαρμόστηκε με ένα εύκαμπτο, πλαστικό προστατευτικό υλικό. Επίσης γίνανε υποβρύχιες καταγραφές ήχου με τη βοήθεια του υδροφώνου Neptun Sonar Hydrophone.
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι είχαμε 46 επαφές, στα 37 (43%) από τα 86 πλοία που πήρανε μέρος στην έρευνα. Η μέση διάρκεια των ταξιδιών ήταν 3 ώρες και 30 λεπτά. Οι επαφές διέρκεσαν περίπου 54 λεπτά. Συνολικά είχαμε 301,5 ώρες παρακολούθησης με 41 ώρες και 36 λεπτά (13,8%) τελικής επικοινωνίας με τα δελφίνια. Σε 20 περιπτώσεις μόνο ένα πλοίο ήρθε σε επαφή με τα δελφίνια, ενώ σε 26 βρέθηκαν δύο και σε 2 περιπτώσεις μόνο βρέθηκαν 3 καράβια μαζί με ένα κοπάδι.
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, οι 24 (52%) στους 46 παρευρισκόμενους ανθρώπους, βούτηξαν στο νερό. Ο μέσος αριθμός των κολυμβητών ήταν 2 και η μέση διάρκεια επαφής ήταν 3.86 λεπτά. Πάλι η αντίδραση των δελφινιών ποικίλει ακόμα και μεταξύ ατόμων του ίδιου είδους. Δεν υπάρχει κάποιος γενικός κανόνας για να εξηγήσουμε τη συμπεριφορά τους. Γενικά τα δελφίνια φαίνονται να ενδιαφέρονται για μια σύντομη και ευχάριστη επαφή.
Οπτικά κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει μια αλλαγή στη συμπεριφορά των κολυμβητών μετά την επαφή με τα δελφίνια. Επιστημονικά όμως πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες μετρήσεις και καταγραφές των συμπτωμάτων. Μια ποιοτική μέθοδος χρησιμοποιήθηκε για τα εξεταζόμενα άτομα, γνωστή ως Κατασκευαστής Ρόλου-Αποθηκευτική Σχάρα (?) Role- construct - repertory Grid (REP - grid), η οποία αναπτύχθηκε από τον Αμερικανό ψυχολόγο G.A. Kelly το 1950. Αυτή η τεχνική της Ψυχολογίας της Κατασκευής Προσωπικότητας δίνει γνώσεις για τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου, τις ιδέες του, τις αντιλήψεις του και την διανοητικότητα του σε σχέση με ένα συγκεκριμένο θέμα. Μέσα από ένα διάλογο, καταγράφονται συστηματικά οι απόψεις των εξεταζόμενων και μετά επεξεργάζονται από τους εξεταστές. Τελικά, συμπικνώνονται σε μια πιο κατανοητή γραφική παράσταση. Οι διάλογοι αυτοί από μόνοι τους διατηρούν την διαδικασία έκθεσης με το αντικείμενο περισσότερο από κάθε άλλη μέθοδο. Το αποτέλεσμα είναι μια ζωντανή αναπαράσταση της πραγματικής δομής των ατόμων. Για να διακρίνουμε τις αλλαγές στα πειράματα αυτά, γίνανε δύο συνεντεύξεις, μια πριν και μια μετά την παρακολούθηση των κοιτωδών.
Αλλαγές στη συμπεριφορά των ατόμων παρατηρήθηκαν με βεβαιότητα. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να ενδιαφέρουν για παράδειγμα την εξέλιξη ορισμένων θεμάτων όπως την θαλάσσια οικολογία, την βιομηχανία αλιείας κ.λ.π. Τελικά, συνδιάζοντας τα αποτελέσματα από τις ψυχολογικές εξετάσεις και τα βιολογικά δεδομένα μπορεί να βρεθεί μια σχέση μεταξύ των γεγονότων πάνω στη βάρκα/μέσα στο νερό και της αλλαγής στη συμπεριφορά των ανθρώπων που λάβανε μέρος στο πείραμα.
Ακόμα μια μέθοδος λοιπόν παρακολούθησης της συμπεριφοράς των ανθρώπων απέναντι στα υπέροχα αυτά πλάσματα της θάλασσας. Ισως η μόνη διαφορά από την προηγούμενη μέθοδο, και πιο βασική, ήταν ότι η επαφή έγινε μεν στο υδάτινο περιβάλλον, αλλά σε αυτή την περίπτωση εμείς ήμασταν επισκέπτες στο περιβάλλον τους. Χωρίς περιορισμούς, χωρίς την αίσθηση της αιχμαλωσίας, γνωρίσαμε και κολυμπίσαμε με τα δελφίνια ελεύθερα μέσα στο νερό και αισθανθήκαμε όπως πραγματικά αυτά αισθάνονται στο κόσμο τους :ΕΛΕΥΘΕΡΑ!
DOLPHIN ASSISTED THERAPY
Ενας άλλος οργανισμός γνωστός για την συνεισφορά του στο χώρο της έρευνας πάνω στην αλληλεπίδραση ανθρώπου- δελφινιού, είναι ο Dolphin Assisted Therapy, του οποίου ιδρυτής είναι ο Dr.David Nathanson με διδακτορικό στην ψυχολογία και τριάντα χρόνια δουλειάς με καθυστερημένα παιδιά. Η λογική της έρευνας πίσω από την θεραπεία με τα δελφίνια, είναι να αυξήσει την προσοχή των παιδιών ή των ενήλικων που παρουσιάζουν κάποιο πρόβλημα, σαν αποτέλεσμα της επιθυμίας τους να επικοινωνήσουν με τα δελφίνια. Σαν μια επιβράβευση της ανταπόκρισής τους είτε νοητικά, είτε σωματικά. Στοχεύει δηλαδή, μέσω του προγράμματος αυτού, να γίνει η κινητήριος δύναμη που θα βοηθήσει τους ανθρώπους να ξεπεράσουν τα προβλήματα τους.
O οργανισμός αυτός δρα από το 1978. Ο Dr.Nathanson ανέπτυξε μια σειρά από πειράματα πάνω σε ένα επιλεγμένο λεξιλόγιο για παιδιά που πάσχουν από το σύνδρομο Down και χρησιμοποίησε ώς δασκάλους, δελφίνια ! Το κλειδί για μάθηση όλων των ανθρώπων και ειδικά για τους διανοητικά καθυστερημένους, είναι να καταφέρεις να αυξήσεις την αισθησιακή τους ικανότητα π.χ.όραση, ακοή, γεύση κ.τ.λ. Επίσης αυτό που βοηθά είναι το κίνητρο της ανταμειβής στο τέλος που θα βουτήξουν μαζί με τα δελφίνια. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Τα παιδιά μάθαιναν τέσσερις φορές πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ένταση, όταν ερχόντουσαν σε επαφή με τα δελφίνια. Από το 1989 και μέχρι το τέλος του 1994, σε παραπάνω από 500 παιδιά και ενήλικες από όλο τον κόσμο παρείχαν βοήθεια με περίπου 5000 θεραπευτικές αγωγές να δώθηκαν. Σε κάθε περίπτωση ο σκοπός ήταν να βελτιώσει τις λειτουργίες της αντίληψης, είτε σωματικής, είτε ψυχικής. Από το 1994 και μετά, η μέθοδος αυτή ήταν τόσο επιτυχής που η λίστα αναμονής έφτανε μέχρι και τα εφτά χρόνια! Τώρα, ακολουθείται ένα πενθήμερο πρόγραμμα, με ένα προσωπικό των εφτά ατόμων σε μόνιμη βάση και εξυπηρετεί ένα ευρύ φάσμα περιπτώσεων όπως ανθρώπων διανοητικά καθυστερημένων, παράλυτων σωματικά και αισθητικά (τυφλών, κουφών κ.λ.π.), με νευρομυικές και μυοσκελετικές ανωμαλίες και πάρα πολλά ακόμα. Μόνο 5000 θεραπευτικές αγωγές έλαβαν χώρα μέσα στο 1995 !
Παρακάτω παραθέτουμε την μέθοδο που χρησιμοποιείται σαν θεραπευτική αγωγή για τη ζωή του ανθρώπου με τη συμβολή της παρουσίας του δελφινιού:
ΔΕΥΤΕΡΑ - ΜΕΡΑ 1η
Ο σκοπός της πρώτης ημέρας της ατομικής θεραπείας είναι ο "προσανατολισμός". Τα παιδιά γνωρίζονται με τα δελφίνια, τους θεραπευτές και το γύρω περιβάλλον. Αυτό το μέρος της θεραπείας κρατάει 20 λεπτά πάνω στη πλατφόρμα. Τα παιδιά δεν είναι στο νερό, αλλά απικοινωνούν με τα δελφίνια από την πλατφόρμα.
Μια συνάντηση προσανατολισμού γίνεται αργότερα, στο τέλος της ημέρας με όλους τους γονείς και καλύπτει αναφορά στις ημέρες αγωγής , στις προσδοκίες, στην ασφάλεια, στις εγκαταστάσεις και στις άλλες δραστηριότητες του οργανισμού.
ΤΡΙΤΗ - ΜΕΡΑ 2η
Η διάρκεια της θεραπείας αυξάνει σε 40 λεπτά. Ολη η δουλειά με τους θεραπευτές λαμβάνει χώρα επάνω στην πλατφόρμα ή μέσα στο νερό. Η ανταμειβή του παιδιού που ανταποκρίνεται σωστά στις ερωτήσεις που του γίνονται είναι μια βουτιά κοντά στα δελφίνια.
ΤΕΤΑΡΤΗ - ΜΕΡΑ 3η
Η διάρκεια της θεραπείας διατηρείται στα 40 λεπτά και σε μια επαφή μέσα στο νερό. Ο Dr. Nathanson συναντάει κάθε οικογένεια ξεχωριστά σε μια εκτός εγκαταστάσεων τοποθεσίας για να μιλήσει για την πρόοδο και την ασφάλεια του παιδιού τους. Οι συναντήσεις αυτές συνεχίζονται μέχρι το τέλος της εβδομάδος μέχρι και να μιλήσει και με την τελευταία οικογένεια.
Ακόμα μια συνάντηση γίνεται με την παρουσία όλων των γονέων. Οι συναντήσεις αυτές δίνουν την ευκαιρία στους γονείς να γνωριστούν μεταξύ τους και να βρουν από κοινού κάποιες λύσεις για τα θέματα που τους απασχολούν.
ΠΕΜΠΤΗ - ΜΕΡΑ 4η
Η διάρκεια της αγωγής παραμένει στα 40 λεπτά και μέσα στο νερό.
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ - ΜΕΡΑ 5η
Αυτή είναι η τελευταία ημέρα της θεραπείας για τα παιδιά που φιλοξενήθηκαν για μια εβδομάδα. Η θεραπεία κρατάει 40 λεπτά, μέσα στο νερό.
.
